თუთია Zn | ლაბორატორიული კვლევა

თუთია (Zn) ორგანიზმში ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული, სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი მიკროელემენტია, რაოდენობრივად მეორეა, რკინის შემდეგ. თუთია შედის 300-ზე მეტი მეტალოფერმენტის, მათ შორის კარბოანჰიდრაზას, ტუტე ფოსფატაზას, რნმ და დნმ პოლიმერაზების და ალკოჰოლ დეჰიდროგენაზას, შემადგენლობაში. თუთიის მთავარი როლი ცილისა და ნუკლეინის მჟავების სინთეზში განმარტავს ზრდის შეფერხებასა და ჭრილობების შეხორცების პროცესის დარღვევას თუთიის დეფიციტისას. ის ჩართულია გენის ექსპრესიის რეგულირებასთან დაკავშირებულ მექანიზმებში.

თუთია ინახება ძვლოვან და კუნთოვან ქსოვილებში; ამ დეპოებიდან მისი მობილიზაცია რთულია თუთიის დეფიციტის პირობებშიც კი. ნაწლავში მისი შეწოვა იზრდება დეპოზიტების შემცირებისას.

საკვებში თუთია ძირითადად ასოცირებულია ცილებთან და მისი ბიოშეღწევადობა დამოკიდებულია ამ ცილების მონელებაზე. თუთია ყველაზე ადვილად ხელმისაწვდომია წითელ ხორცსა და თევზში.

სისხლის პლაზმა შეიცავს ორგანიზმში თუთიის მთლიანი რაოდენობის 1%-ზე ნაკლებს. პლაზმური თუთიის უმეტესი ნაწილი ასოცირდება ალბუმინთან (80%), ხოლო დანარჩენი, ძირითადად, ალფა-2-მაკროგლობულინთან. თუთიის შემცველობა ერითროციტებში დაახლოებით 10-ჯერ მეტია, ვიდრე პლაზმაში.

თუთიის გამოყოფა ორგანიზმიდან ხდება ნაღველთან და შარდთან ერთად.

თუთიის დეფიციტი იწვევს მადის დაკარგვას, ზრდის დარღვევას (ჩონჩხის დარღვევები, კოლაგენის სინთეზის შეცვლა), ალოპეციასა და ჭრილობების შეხორცების შეფერხებას; მძიმე დეფიციტის დროს სახეზეა ჰიპოგონადიზმი და ჯუჯობა, ამ მდგომარეობების შემსუბუქება ხდება თუთიის დანამატების მიღებით; მეორეს მხრივ, უნდა აღინიშნოს, რომ თუთიის ორალური პრეპარატების ქრონიკული მიღება ხელს უშლის სპილენძის შეწოვას და შეიძლება გამოიწვიოს მისი დეფიციტი.

დუღილის ტემპერატურაზე თუთია ორთქლდება და დაჟანგვის შედეგად წარმოქმნის თუთიის ოქსიდის ორთქლს. თუთიის ოქსიდის მწვავე ზემოქმედება იწვევს სასუნთქი გზების გაღიზიანებას, ხველას, გულმკერდის ტკივილს, თავის ტკივილს, გულისრევას, ცხელებას და მიალგიას.

თუთიის ქლორიდი არის კიდევ ერთი ნაერთი, რომელიც წარმოიქმნება ქიმიური კვამლის გენერატორებში; ამ კოროზიული მასალის შესუნთქვა იწვევს ქიმიურ პნევმონიტს, ბრონქულ და ალვეოლურ ობსტრუქციას და ზოგჯერ, ფატალურადაც მთავრდება.

როდის ჩავიტაროთ ტესტი თუთიაზე?

• თუთიის ზემოქმედების მონიტორინგი;
• შესაძლო დეფიციტის შეფასება გახანგრძლივებული პარენტერალური კვების, მძიმე დამწვრობის ან მძიმე ქრონიკული დაავადებების მქონე პაციენტებში.
• ალკოჰოლიზმი;
• შაქრიანი დიაბეტი;
• ანორექსია;
• ვეგეტარიანული დიეტა;
• მალაბსორბციის სინდრომები;
• ენტეროპათიური აკროდერმატიტის დადასტურება;
• თუთიის პერორალური მიღების მონიტორინგი უილსონის დაავადების დროს;
• თუთიის ინტრავენური შეყვანის მონიტორინგი.

როგორ მოვემზადოთ ტესტისთვის?

ტესტის ჩატარება სასურველია უზმოდ.

საკვლევი მასალა

ვენური სისხლი

შედეგების შესაძლო ინტერპრეტაცია

თუთიის კონცენტრაცია მცირდება: ნაწლავში ცუდი შეწოვის, რაციონში არასაკმარისი რაოდენობით თუთიის და ზედმეტი რკინისა და სპილენძის გამო, რაც ხელს უშლის ორგანიზმის მიერ თუთიის ნორმალურ შეწოვას.

თუთიის დეფიციტი შეიძლება განვითარდეს მძიმე დამწვრობის ან სეფსისის მქონე პაციენტებში. სხვა დაავადებები, რომლებმაც შეიძლება გამოიწვიოს შრატში თუთიის დონის დაქვეითება, არის წყლულოვანი კოლიტი, კრონის დაავადება, რეგიონალური ენტერიტი, გლუტენის ენტეროპათია, ნეოპლასტიური დაავადებები ან დაჩქარებული კატაბოლური პროცესები სტეროიდების გამოყენების გამო.

ისეთმა პირობებმა, როგორიცაა ანორექსია და ხანგრძლივი შიმშილი, ასევე შეიძლება გამოიწვიონ თუთიის დეფიციტის განვითარება.

თუთიის მაღალი დონე უმნიშვნელო კლინიკურ ინტერესს იწვევს.

რესურსები

https://www.synevo.ro/shop/zinc-in-plasma/
https://www.synevo.bg/tsink/