კატექოლამინები (24 საათიანი შარდი)

სეკრეტორული ნეიროენდოკრინული სიმსივნეები ჩვეულებრივ ასოცირდება კატექოლამინების გაცილებით მაღალ დონესთან, ვიდრე დადგენილი ნორმის ზედა ზღვარია.

ფეოქრომოციტომა ყველაზე გავრცელებული კატექოლამინ-სეკრეტორული (ადრენალინი და ნორადრენალინი) სიმსივნეა, რომელიც 90% შემთხვევაში მდებარეობს თირკმელზედა ჯირკვლის მედულარულ (ტვინოვან) ნაწილში. ამ ტიპის სიმსივნე შეიძლება წარმოიშვას მარტო ან მრავალობითი ენდოკრინული ნეოპლაზიის სახით. კლინიკური სურათი მოიცავს ჰიპერტენზიას, ხშირად აღინიშნება პაროქსიზმული შეტევები, რასაც თან ახლავს ტაქიკარდია, გულმკერდის ტკივილი, სიფერმკრთალე, თავის ტკივილი, გულისრევა.

სიმსივნეების სხვა ტიპები, რომელთაც დროდადრო შეიძლება გამოიწვიონ პაროქსიზმული ან მუდმივი ჰიპერტენზია, არის პარაგანგლიომა.

ტესტის შემადგენლობაში შედის თავისუფალი კატექოლამინების (არაკონიუგირებული) 3 ფრაქციის დადგენა (ადრენალინი, ნორადრენალინი და დოფამინი) 24 საათიან შარდში და არის ინფორმატიული ინსტრუმენტი ფეოქრომოციტომისა და სხვა ნერვული წარმოშობის სიმსივნეების დიაგნოსტირებისას.

იგი ჩვეულებრივ გამოიყენება, როგორც დამადასტურებელი ტესტი, პლაზმაში ან შარდში მეტანეფრინების მომატებული რაოდენობის აღმოჩენის შემთხვევაში.

დიაგნოსტიკური მნიშვნელობა უფრო მაღალია, თუ ნიმუშები აღებულია ჰიპერტონული კრიზის დროს. ვინაიდან სიმსივნური უჯრედების მიერ კატექოლამინების წარმოება წყვეტილია, 24 საათიან შარდში კატექოლამინების განსაზღვრა უფრო ინფორმატიულია, ვიდრე მათი პლაზმაში ტესტირება.

როდის ჩავიტაროთ ტესტი კატექოლამინებზე?

• ფეოქრომოციტომის დიაგნოზი;
• არტერიული ჰიპერტენზიის დიფერენციალური დიაგნოზი;
• სიმპათოადრენალური სისტემის დისფუნქციის იდენტიფიცირება.

როგორ მოვემზადოთ ტესტისთვის?

• რეკომენდებულია შარდის ნიმუშის აღებამდე თავიდან ავიცილოთ: ფიზიკური და ემოციური სტრესი, ინტენსიური ფიზიკური დატვირთვა და ყავის მოხმარება.
• 2 კვირით ადრე სასურველია შეწყვიტოთ მედიკამენტები, რომლებმაც შეიძლება გამოიწვიოს ტესტზე ზეგავლენა: ანტიჰიპერტენზიული პრეპარატები (რეზერპინი, ალფა-მეთილდოპა, ალფა და ბეტა-ბლოკატორები), ლევოდოპა, მონოამინ ოქსიდაზას ინჰიბიტორები, ტრიციკლური ანტიდეპრესანტები, ფენოთიაზინები, ბრომოკრიპტინი, ნაზალური დეკონგესტანტები და ხველის აბები.
• ტესტის ჩაბარებისას საჭიროა HCl -ის 25%-იანი დანამატის გამოყენება, 10მლ რაოდენობით. (დანამატის აღება შეგიძლიათ ფილიალში).

ნიმუშის აღება:

• 24-საათიანი შარდი: დილის 7 საათზე პაციენტი შარდავს და არ იკავებს შარდს; შემდეგ აგროვებს სუფთა 2-3 ლიტრიან კონტეინერში შარდის ყველა ულუფას მომდევნო დღის დილის 7 საათის ჩათვლით. საჭიროა შეგროვებული შარდის შენჯღრევა (ჰომოგენიზაციის მიზნით); ზომავს მთელ რაოდენობას; ანალიზისთვის იღებს დაახლ. 10 მლ-ს ერთჯერად პლასტმასის სპეციალურ კონტეინერში . ნიმუში ინახება 2-8ºC ტემპერატურაზე შეგროვების დროს და მის შემდეგ, სანამ ის რეალურად დამუშავდება.

შეგროვებისთვის საჭირო კონტეინერი: 2-3 ლიტრიანი კონტეინერი და ერთჯერადი პლასტიკური ჭიქა შარდისთვის, რომელზეც დაიტანება (აღინიშნება) შარდის საერთო რაოდენობა 24 საათში.

შედეგების შესაძლო ინტერპრეტაცია

შარდში კატექოლამინების დონის მომატება:

• ნეიროქრომაფინული ქსოვილის კატექოლამინ-სეკრეციული სიმსივნეები: ფეოქრომოციტომა, პარაგანგილომა, ნეირობლასტომა, განგლიონევრომა (ნეირობლასტომა, განგლიონევრომა არ არის დაკავშირებული ადრენალინის მომატებასთან);
• ინტენსიური ფიზიკური დატვირთვა;
• ჰიპერტონული კრიზი;
• სტრესი;
• ჰიპოგლიკემია;
• მიოკარდიუმის მწვავე ინფარქტი