ბავშვთა ჯანმრთელობის გაფართოებული პროფილი II & პარაზიტოლოგია

სისხლის საერთო ანალიზი & ედს

ანალიზი შეიძლება ჩატარდეს, როგორც რუტინული შემოწმების ნაწილი პრობლემების გამოსავლენად ან იმის გამო, რომ ბავშვი თავს კარგად არ გრძნობს. სისხლის წითელი უჯრედების, სისხლის თეთრი უჯრედებისა და თრომბოციტების დონეს შეუძლია ექიმს მიაწოდოს ინფორმაცია შესაძლო პრობლემების შესახებ, როგორიცაა ანემია, ინფექციები, ანთება და სხვა.

სისხლის წითელი უჯრედები შეიცავენ ჰემოგლობინს, რომელიც ატარებს ჟანგბადს სხეულის ქსოვილებში და უზრუნველყოფს სისხლის წითელ ფერს. როდესაც ჰემოგლობინის დონე დაბალია, ბავშვი შეიძლება იყოს ფერმკრთალი და აწუხებდეს ადვილად დაღლა, მისი გულისცემა და სუნთქვის სიხშირე შეიძლება გაიზარდოს ჟანგბადის ნაკლებობის გამო.

თრომბოციტები წარმოქმნიან თრომბებს, რაც ხელს უწყობს სისხლდენის შეჩერებას სისხლძარღვის დაზიანების შემთხვევაში. როდესაც თრომბოციტების რაოდენობა დაბალია, სისხლდენა ადვილად ვითარდება. თრომბოციტების დაბალი რაოდენობის მქონე ბავშვს შეიძლება ადვილად განუვითარდეს სისხლჩაქცევები ან ხშირად ჰქონდეს ცხვირიდან სისხლდენა. სისხლი განავალში და შარდში ნაკლებად ხშირია.

სისხლის თეთრი უჯრედები

ნეიტროფილები ებრძვიან სოკოებით და ბაქტერიებით გამოწვეულ ინფექციებს. ნეიტროპენია (რაოდენობის შემცირება) შეიძლება გამოწვეული იყოს სიმსივნური პროცესით ან დაავადებებით, დარღვევებით ან ინფექციებით, რომლებიც აზიანებენ ძვლის ტვინს. გარდა ამისა, ზოგიერთმა მედიკამენტმა ან მდგომარეობამ შეიძლება გამოიწვიოს ნეიტროპენია.

ლიმფოციტები იცავენ ორგანიზმს ვირუსული ინფექციებისგანაც. ლიმფოციტოპენია შეიძლება გამოწვეული იყოს მემკვიდრეობითი სინდრომით, ასოცირებული იყოს გარკვეულ დაავადებებთან ან იყოს მედიკამენტების ან სხვა სამკურნალო საშუალებების გვერდითი ეფექტი.

მონოციტები ხელს უწყობენ მკვდარი ან დაზიანებული ქსოვილის მოცილებას და ორგანიზმის იმუნური პასუხის რეგულირებას. ინფექციებმა, სიმსივნურმა პროცესებმა, აუტოიმუნურმა დაავადებებმა და სხვა მდგომარეობებმა შეიძლება გამოიწვიოს მონოციტების რაოდენობის გაზრდა. რაოდენობის შემცირება შეიძლება იყოს ტოქსინების, ქიმიოთერაპიის და სხვა მიზეზების შედეგი.

ეოზინოფილია (ეოზინოფილების რაოდენობის მატება) შეიძლება გამოწვეული იყოს ყველაზე ხშირად ალერგიული რეაქციით ან პარაზიტული ინფექციით.

ბაზოფილების რაოდენობის შემცირება შეიძლება გამოწვეული იყოს ალერგიული რეაქციებით ან ინფექციით. გაზრდილი რაოდენობა შეიძლება გამოწვეული იყოს სიმსივნური პროცესით ან სხვა დარღვევებით.

C რეაქტიული ცილა (CRP)

ტესტი კეთდება მაშინ, როცა ბავშვს აქვს ანთების ან ინფექციის ნიშნები ან ისეთი დაავადებების შემთხვევაში, როგორიცაა ნაწლავის ანთებითი დაავადება, ართრიტი და სისტემური წითელი მგლურა. CRP-ის განსაზღვრა ხდება ასევე ინფექციისა და ანთების მკურნალობის მონიტორინგისთვის.

ანტისტრეპტოლიზინი O

ანტისტრეპტოლიზინი O-ს ტიტრის (ASO) განსაზღვრა არის სისხლის ტესტი, რომელიც გამოიყენება A ჯგუფის სტრეპტოკოკით გამოწვეული ინფექციის დიაგნოსტიკისთვის. ის გამოიყენება არა მიმდინარე სტრეპტოკოკული ინფექციის დიაგნოსტირებისთვის, არამედ იმ შემთხვევაში, თუ სახეზეა სიმპტომები, რომლებიც შეიძლება გამოწვეული იყოს წინა სტრეპტოკოკულური ინფექციით, რომელიც არ იყო ნამკურნალები ან ამ ინფექციის გართულებები.

გართულებებიდან ბავშვებში ყველაზე ხშირია სკარლეტის ცხელება, რომელსაც ანტიბიოტიკებით მკურნალობენ. მას თან ახლავს ისეთი სიმპტომები, როგორიცაა:

• წითელი გამონაყარი, რომელიც ჰგავს მზის დამწვრობას.
• წითელი ხაზები საზარდულის, მკლავების, იდაყვების, მუხლებისა და კისრის გარშემო.
• გაწითლებული სახე პირის ირგვლივ ფერმკრთალი წრით.
• წითელი და მუწუკებიანი ენა, რომელიც შესაძლოა ადრევე დაფარული იყოს თეთრი საფარით.

გართულებებიდან ხშირია ასევე რევმატიული ცხელება. მისი სიმპტომები ჩვეულებრივ იწყება დაახლოებით ერთიდან ხუთ კვირამდე მას შემდეგ, რაც ბავშვი დაინფიცირდება სტრეპტოკოკით. საერთო სიმპტომები შეიძლება იყოს:

• სახსრების ანთება, რაც იწვევს შეშუპებას, ტკივილს და სიწითლეს;
• მცირე, უმტკივნეულო, მყარი მუწუკები (კვანძები) კანქვეშ, ხშირად ძვლოვან უბნებზე;
• უჩვეულო, სწრაფი მოძრაობები, ყველაზე ხშირად სახის და ხელების. ეს ხშირად შეინიშნება ბავშვის ხელწერის ცვლილებისას,
• წითელი გამონაყარი უცნაური კიდეებით ტანზე, მკლავებზე ან ფეხებზე;
• ცხელება;
• წონაში კლება;
• ენერგიის ნაკლებობა (დაღლილობა);
• კუჭის ტკივილი.

გართულებებს შორისაა ასევე პოსტსტრეპტოკოკული გლომერულონეფრიტი, რომელიც შეიძლება გამოვლინდეს შემდეგი სიმპტომებით:

• სისხლი ბავშვის შარდში (ჰემატურია) – მუქი, ყავისფერი შარდი;
• შეშუპება თვალების ან ტერფების ირგვლივ;
• იშვიათი ტირილი ან ტირილის საერთოდ შეწყვეტა;
• მაღალი არტერიული წნევა (ჰიპერტენზია), რომელიც იწვევს თავის ტკივილს;
• ადვილად დაღლა;
• ცილა შარდში (პროტეინურია);

საერთო ქოლესტეროლი

წარსულში ექიმები მიიჩნევდნენ, რომ ბავშვებსა და მოზარდებს არ ემუქრებოდათ ქოლესტეროლის კონცენტრაციის მომატება და მისით გამოწვეული პრობლემები, თუმცა დღესდღეობით დადასტურებულია, რომ ბავშვები და მოზარდები ისეთივე რისკის ქვეშ არიან, როგორც მოზრდილები. მაღალი ქოლესტერინის მქონე ბავშვებსა და მოზარდებს აქვთ გულის დაავადების განვითარების რისკი ისევე, როგორც მოზრდილებს. სისხლში ქოლესტერინის დონის ნორმალურ დიაპაზონში შენარჩუნება ამ რისკს ამცირებს.

ბავშვებში ქოლესტერინის მაღალი დონე განპირობებულია შემდეგი მიზეზებით:

• უმოქმედობა ეკრანთან გატარებული დიდი დროის და არასაკმარისი ვარჯიშის გამო.
• ცხიმიანი ან შაქრის შემცველი საკვების დიდი რაოდენობით მიღება;
• სიმსუქნე;
• ქოლესტერინის მაღალი დონის ოჯახური ისტორია.

რკინა

ბავშვებში რკინა წარმოადგენს აუცილებელ საკვებ ნივთიერებას მრავალი ორგანოსა და სისტემის ზრდისა და სათანადო ფუნქციონირებისთვის, ძირითადად კი ერითროპოეზისთვის. ის უნდა იქნას მიღებული საკვებიდან და მისი შეწოვა ხდება ზედა კუჭ-ნაწლავის ტრაქტში. როდესაც რკინაზე ორგანიზმის მოთხოვნა არ არის დაკმაყოფილებული, და როდესაც მისი რაოდენობა არასაკმარისია ერითროციტების წარმოების სრულად მხარდასაჭერად, მდგომარეობას რკინის დეფიციტს უწოდებენ. შემთხვევების 30%-ში, მკურნალობის გარეშე, შეიძლება განვითარდეს რკინადეფიციტური ანემია, რომელიც წარმოადგენს ანემიის ყველაზე ხშირ ფორმას ბავშვებში.

რკინის დეფიციტის მიზეზები მრავალრიცხოვანია, მაგრამ ბავშვებში ეს ძირითადად გამოწვეულია ოთხი მიზეზით: დაბადებისას რეზერვების შემცირება, საკვებიდან რკინის არაადექვატური მიღება, ნაწლავში შეწოვის შემცირება ან სისხლის ქრონიკული კარგვა.

რკინის დეფიციტის ნიშნები:

• კანისა და ლორწოვანი გარსების სიფერმკრთალე;
• მადის დაქვეითება;
• თამაშის სურვილის ნაკლებობა;
• გაღიზიანება;
• ასთენია;
• უძილობა;
• თავის ტკივილი;
• ყოველდღიური აქტივობების შეზღუდვა;
• ყურადღების, ინტელექტუალური, მეხსიერების, მოტორული უნარებისა და საუბრის გამართულობის დეფიციტი;
• გლოსიტი;
• დისფაგია;
• კუჭის მჟავიანობის დაქვეითება;
• ფრჩილების დისტროფია;
• თმების მტვრევადობა;
• ამენორეა;
• ზრდის შეფერხება;
• ინფექციებისადმი მიდრეკილება და სხვ.

გლუკოზა

სისხლში შაქრის დონის შემოწმება საუკეთესო გზაა იმის გასაგებად, თუ რამდენად კარგად აბალანსებს თქვენი შვილი ინსულინს, საკვებიდან მიღებულ შაქარს და ვარჯიშს. ისწავლეთ ამის მონიტორინგი.

თქვენი ბავშვის სისხლში შაქრის დონის შენარჩუნება სამიზნე დიაპაზონში ეხმარება თქვენს შვილს იყოს ჯანმრთელი. თუ სისხლში შაქრის დონე ძალიან მაღალი ან ძალიან დაბალია, თქვენს შვილს ექნება უსიამოვნო სიმპტომები, რომლებიც დაკავშირებულია ჰიპოგლიკემიასთან და ჰიპერგლიკემიასთან.

ჰიპერგლიკემია:

• დაღლილობა;
• პოლიურია;
• პოლიდიფსია;
• გაღიზიანებადობა;
• მხედველობის გაუარესება.

ჰიპოგლიკემია:

• დაღლილობა;
• სიფერმკრთალე;
• გაღიზიანება;
• გაზრდილი მადა;
• ოფლიანობა;
• გაუარესებული მხედველობა;
• თავის ტკივილი;
• კანკალი.

კალციუმი

კალციუმი არის მინერალი, რომელიც აშენებს ძლიერ ძვლებს. ის მნიშვნელოვან როლს ასრულებს ნერვებისა და კუნთების მუშაობასა და გულის ჯანმრთელობის შენარჩუნებაში.

მცირეწლოვან ბავშვებსა და ჩვილებს ესაჭიროებათ კალციუმი და D ვიტამინი, რათა თავიდან აიცილონ რაქიტის განვითარება. რაქიტი არბილებს ძვლებს და იწვევს ზრდის შეფერხებას, ზოგჯერ ტკივილს და სუსტი კუნთების განვითარებას.

იმისათვის, რომ თავიდან ავიცილოთ ზრდა-განვითარების პროცესთან დაკავშირებული პრობლემები, მიზანშიშეწონილია პროფილაქტიკის მიზნით ბავშვებში კალციუმის განსაზღვრა.

იმუნოგლობულინი E (IgE)

IgE ანტისხეულები ჩვეულებრივ გვხვდება სისხლში მცირე რაოდენობით, მაგრამ უფრო მაღალი რაოდენობა შეიძლება იყოს ნიშანი იმისა, რომ სხეული ზედმეტად რეაგირებს ალერგენებზე. ამან შეიძლება გამოიწვიოს ალერგიული რეაქცია.

IgE დონე ასევე შეიძლება იყოს მაღალი, როდესაც ორგანიზმი ებრძვის პარაზიტულ ინფექციას ან სახეზეა იმუნური სისტემის რაიმე პრობლემა.

შესაბამისად IgE ანტისხეულის განსაზღვრა გვეხმარება დავადგინოთ, აქვს თუ არა ბავშვს ალერგიული რეაქცია, იმუნური სისტემის რაიმე პრობლემა ან პარაზიტული ინფექცია.

პარაზიტოლოგიური გამოკვლევა (განავალი)

განავლის ნიმუშის გამოკვლევას შეუძლია მოგვაწოდოს ღირებული ინფორმაცია კუჭის, ნაწლავების, სწორი ნაწლავის ან კუჭ-ნაწლავის სისტემის სხვა ნაწილების პრობლემების შესახებ.

კვლევა განსაკუთრებით მიზანშეწონილია, თუ ბავშვს აქვს შესაძლო პარაზიტული ინფექციის სიმპტომები, როგორიცაა დიარეა დიდი ხნის განმავლობაში, სისხლი ან ლორწო განავალში, მუცლის ტკივილი, გულისრევა, თავის ტკივილი ან ცხელება, განსაკუთრებით იმ შემთხვევაში, თუ აღინიშნებოდა პარაზიტული დაავადების გავრცელება სკოლაში ან საბავშვო ბაღში, თუ ბავშვმა ცოტა ხნის წინ დალია დაბინძურებული წყალი, ან იმოგზაურა განვითარებად ქვეყანაში.

როგორ მოვემზადოთ ტესტისთვის/მასალის შეგროვების წესები

სისხლის ნიმუშის აღება, პროფილური კვლევებისთვის,  აუცილებელია უზმოდ, დილით.

განავლის პარაზიტოლოგიურ გამოკვლევამდე უნდა გავითვალისწინოთ, რომ კვლევის ჩატარება მიზანშეწონილი არ არის:

• ბარიუმის ფაფით კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის რენტგენოლოგიური კონტრასტული გამოკვლევიდან 10 დღის გასვლამდე;
• ანტიბიოტიკოთერაპიის დროს ან თერაპიიდან 14 დღის განმავლობაში;
• მინერალური ზეთების, ბისმუტის, დიარეის საწინააღმდეგო და საფაღარათო საშუალებების მიღებისას ან მიღებიდან 7 დღის განმავლობაში.

კვლევისთვის განავლის შეგროვების წესები

• კვლევისთვის განავლის შეგროვებამდე, ჯერ უნდა შეიძინოთ სპეციალური კონტეინერი.
• განავლის შეგროვებამდე ბავშვმა უნდა მოშარდოს (გამორიცხოთ შარდის შეღწევის შესაძლებლობა განავალში). კვლევისთვის, განავალი არ უნდა შეიცავდეს მინარევებს, როგორიცაა შარდი.
• განავალი უნდა შეგროვდეს სპეციალურად მომზადებულ ჭურჭელში თვითდეფეკაციით.
• ნიმუშების აღება ხდება ფეკალური მასის შუა ნაწილიდან კოვზით, რომელიც მოთავსებულია სპეციალურ ჭურჭელში ფეკალური მასალის შესაგროვებლად. ანალიზისთვის საკმარისია ჭურჭლის მოცულობის 1/3 ან 10-15გ. განავალი.
• კონტეინერი უნდა იყოს მჭიდროდ დახურული, მოთავსდეს სუფთა ჩანთაში და მიეწოდოს ლაბორატორიულ ცენტრს.
• დაუშვებელია კლიზმის, სუპოზიტორების, აბუსალათინის ან ვაზელინის ზეთის გამოყენების შემდეგ მიღებული განავლის მიწოდება ლაბორატორიისთვის, გამოსაკვლევად.