ტრანსფერინის რეცეპტორი (ხსნადი)

ზოგადი ინფორმაცია

უჯრედების მიერ რკინის შთანთქმა ხორციელდება რკინასთან ბმული ტრანსპორტული კომპლექსების ათვისებით. ეს კომპლექსები უკავშირდება ტრანსფერინის რეცეპტორებს, რომელიც მოთავსებულია უჯრედის მემბრანის გარეთა ზედაპირზე და შთაინთქმება ენდოსომების მიერ, რკინის გამოყოფით უჯრედის ციტოპლაზმაში. როდესაც უჯრედს ჭირდება რკინა, რეცეპტორების სინთეზი ძლიერდება, რაც ხელს უწყობს უჯრედის მიერ რკინის შემცველი კომპლექსების  შთანთქმას. რადგან რკინა ძირითადად გამოიყენება ჰემოგლობინის სინთეზში, ტრანსფერინის რეცეპტორების 80% განლაგებულია ერითროციტების წინამორბედ უჯრედებზე.

ტრანსფერინის რეცეპტორის უჯრედგარე ნაწილის დაშლა პროტეოლიზური ფერმენტებით, იწვევს მისი ხსნადი ფორმის ჩამოყალიბებას, რომელიც თავისუფლად ცირკულირებს პლაზმაში. მოცირკულირე ხსნადი ტრანსფერინის რეცეპტორის კონცენტრაცია მიუთითებს რკინის შემცველობის სტატუსზე ორგანიზმში.

რკინის დეფიციტისას ტრანსფერინის რეცეპტორების სინთეზი უჯრედის მემბრანაზე  ძლიერდება, ხოლო რკინის მაღალი კონცენტრაციით შემცველობისას პირიქით – მცირდება.

თუმცა, შრატის ფერიტინის განსაზღვრა მნიშვნელოვანი ტესტია რკინის დეფიციტის გამოსავლენას, მაგრამ ის მწვავე ფაზის ცილაა, რომლის კონცენტრაცია იზრდება არამარტო რკინის დეფიციტის, არამედ  სხვა მდგომარეობების დროსაც: ინფექციები, ანთება, ქრონიკული დაავადებები, ნეოპლაზიური პროცესები.

ტრანსფერინის რეცეპტორი არ არის მწვავე ფაზის ცილა, შესაბამისად, სხვა პროცესების დროს მისი კონცენტრაციის ცვლილება არ ხდება.

როდის ტარდება კვლევა?

• მიკროციტული ანემიების დიფერენცირებული დიაგნოსტირებისას (ტრანსფერინის რეცეპტორის კონცენტრაცია იზრდება რკინადეფიციტური ანემიების დროს, მაგრამ არა ქრონიკულ დაავადებებთან ასოცირებული ანემიებისას)
• ქრონიკული დაავადების მქონე პაციენტის მიკროციტული ანემიის დიაგნოსტიკისას (მაგ: რევმატოიდული ართრიტი)
• ანემიის სტატუსის შესაფასებლად, როდესაც ფერიტინის მაჩვენებელი ნორმაშია

საკვლევი მასალა: ვენური სისხლი

პაციენტის მომზადება:  კვლევა ტარდება უზმოდ

შედეგების ინტერპრეტაცია

ტრანსფერინის ხსნადი რეცეპტორის კონცენტრაცია ორგანიზმში რკინის შემცველობის პროპორციულია.

ტრანსფერინის ხსნადი რეცეპტორის კონცენტრაციის მატება ახასიათებს მდგომარეობებს:

• ერითროპოეზის გაძლიერებით მიმდინარე დაავადებები ( რკინადეფიციტური ანემია, ჰემოლიზური ანემია)
• დაავადებები არაეფექტური ერითროპოეზით (მეგალობლასტური ანემია, მიელოდისპლაზიური სინდრომები)
• ერითროპოეტინით მკურნალობა
• ზღვის დონიდან მაღალ სიმაღლეზე მცხოვრებლები

ტრანსფერინის ხსნადი რეცეპტორის კონცენტრაციის დაქვეითება ახასიათებს მდგომარეობებს:

• დაავადებები შემცირებული ერითროპოეზით (აპლაზიური ანემია, პოსტ-ტრანსპლანტაციური ანემია, თირკმლის ქრონიკული უკმარისობა)
• რკინის ზედოზირება

ჯანმრთელ პაიენტებში (რომელთაც ქრონიკული პათოლოგიები არ აღენიშნებათ) კვლევა არ ინიშნება სასკრინინგოდ

პაციენტებს, რომელთაც მოკლე პერიოდში გადატანილი აქვთ სისხლდენა ან ჰემოლიზი, შესაძლოა აღენიშნოთ ტრანსფერინის ხსნადი რეცეპტორის კონცენტრაციის ცრუ მატება

ტრანსფერინის ხსნადი რეცეპტორის კონცენტრაცია მომატებულია თალასემიის და ნამგლისებრუჯრედოვანი ანემიების დროს, შესაბამისად მიღებული მონაცემები უნდა განვიხიოთ კომპლექსურად, სხვა კვლევების მონაცემებთან ერთად.