წითურა | ას IgM | ლაბორატორიული კვლევა

წითურა არის მწვავე ინფექციური ანთროპონოზული დაავადება, გამოწვეული რნმ-ვირუსით, რომელიც მიეკუთვნება ტოგავირუსებს (ოჯახი Togaviridae, გვარი Rubivirus). სხვა ტოგავირუსებისგან განსხვავებით, წითურას ვირუსი შეიცავს ნეირამინიდაზას. გარემოში ვირუსი არასტაბილურია, სწრაფად კვდება გაშრობისას, pH-ის ცვლილებისას (6.8-ზე ქვემოთ და 8.0-ზე ზემოთ), ულტრაიისფერი სხივების, ეთერის, ფორმალინის და სხვა სადეზინფექციო საშუალებების ზემოქმედებისას. ვირუსი შეიძლება დარჩეს სიცოცხლისუნარიანი რამდენიმე საათის განმავლობაში ოთახის ტემპერატურაზე, ადვილად ითმენს გაყინვას.

ზოგადი ინფორმაცია

ეპიდემიოლოგია. ინფექციის წყაროა ადამიანი. ესენი არიან ან კლინიკურად მძიმე წითურას მქონე პაციენტები, ან გამონაყარის გარეშე ატიპური წითურას მქონე ადამიანები, ასევე თანდაყოლილი წითურას მქონე ბავშვები, რომელთა ორგანიზმში ვირუსი შეიძლება პერსისტირებდეს მრავალი თვის განმავლობაში (1,5 წლამდე ან მეტი). ინფექცია გადაეცემა ჰაერ- წვეთოვანი გზით.

წითურას ვირუსი გამოიყოფა გარემოში გამონაყარის დაწყებამდე ერთი კვირით ადრე და გამონაყარის შემდეგ ერთი კვირის განმავლობაში. ყველა ასაკის ადამიანი მგრძნობიარეა წითურას მიმართ, მაგრამ სკოლამდელი და სკოლის ასაკის ბავშვები უფრო ხშირად ავადდებიან. 6 თვემდე ბავშვები ავადდებიან ძალიან იშვიათად, რადგან ისინი დაცული არიან დედის მემკვიდრეობითი იმუნიტეტით. მაგრამ თუ დედას წითურა არ აქვს გადატანილი, ბავშვი შეიძლება დაავადდეს სიცოცხლის პირველივე დღეებიდან. ქალების 15-50%-ს აქვს ორსულობის დროს წითურათი დაინფიცირების პოტენციური რისკი, შთამომავლობისთვის ყველაზე დიდი რისკია ორსულ ქალებში წითურას წაშლილი და ლატენტური ფორმების არსებობა, რომელსაც თან ახლავს პათოგენის მდგრადობა. მწვავე ინფექციის დროს ვირუსი აზიანებს პლაცენტას და შეიძლება გადაეცეს ნაყოფს. ვირუსის მეორეული ზემოქმედება ან ხელახალი ინფექცია იშვიათად ასოცირდება ვირუსის საშვილოსნოსშიდა გადაცემასთან, რაც მიუთითებს იმაზე, რომ დედის იმუნიტეტი (შეძენილი ბუნებრივად ან ვაქცინაციის გზით) უზრუნველყოფს ინფექციისგან დაცვას ნაყოფის განვითარების დროს. წითურას შემდეგ რჩება ძლიერი და ხანგრძლივი იმუნიტეტი. თუმცა, თუ იმუნური პირები ხელახლა არ შეხვდებიან ამ ინფექციას 10-დან 20 წლის განმავლობაში, მათი იმუნიტეტი სუსტდება და შეიძლება მოხდეს ხელახალი ინფექციის განვითარება კლინიკური გამოვლინებით ან მის გარეშე. წითურას ახასიათებს ზამთარ-გაზაფხულის სეზონურობა.

პათოგენეზი. ჰაერწვეთოვანი გზით გადაცემისას ვირუსი აზიანებს ზედა სასუნთქი გზების ეპითელურ ქსოვილს, ხვდება სისხლში, შემდეგ – ლიმფურ კვანძებში, სადაც მრავლდება. შემდეგ ვითარდება ვირემია (ვირუსის პერსისტენცია სისხლში). ჰემატოგენურად ვირუსი ვრცელდება მთელს ორგანიზმში, აქვს დერმატოტროპული თვისებები, იწვევს ლიმფურ კვანძებში ცვლილებებს, რომლებიც ზომაში იზრდება ინკუბაციური პერიოდის ბოლოს. ამ დროს შესაძლებელია ვირუსის იზოლირება ნაზოფარინქსიდან. გამონაყარის გაჩენისას ვირუსი არ ვლინდება სისხლში და ცხვირ-ხახაში, მაგრამ ზოგიერთ შემთხვევაში მისი გამოყოფა გამონაყარიდან 1-2 კვირის განმავლობაში გრძელდება. ორსულ ქალებში ვირემიით, ვირუსი ნაყოფის ქსოვილში ხვდება პლაცენტის მეშვეობით. ეს ცხადია იმ შემთხვევაში, როდესაც ორსულის ორგანიზმში ჰორმონალური ცვლილებების გამო აღინიშნება იმუნური სისტემის რაიმე დარღვევა ან იმუნიტეტის ნელი განვითარება (ორსულები გამოიმუშავებენ კორტიზონის გაზრდილ რაოდენობას, რომელსაც აქვს იმუნოსუპრესიული მოქმედება, რაც ამცირებს ორგანიზმის წინააღმდეგობის უნარს და განაპირობებს ინფექციის განვითარებას).

კლინიკური გამოვლინებები. ინკუბაციური პერიოდი გრძელდება 2-3 კვირა. ინფიცირებულთა 30-50%-ში წითურა ასიმპტომურია. სიმპტომების მქონე შემთხვევებში კლინიკურ სურათში შედის ცხელება, მაკულოპაპულური გამონაყარი (ხშირად ძლივს შესამჩნევი) და გამონაყარის ხანმოკლე პერიოდი, ლიმფადენოპათია, შესაძლოა გამონაყარი და კონიუნქტივიტი. ადენოპათია წითურას დროს (ჩვეულებრივ, კეფის მიდამოში, მასტოიდური პროცესის უკან და ქვემოთ, კისრის მხარეს და ქვედა ყბის ქვეშ) დაავადების მუდმივი ნიშანია, ხშირად ერთადერთი გამოვლინება.

ტრანსპლაცენტური გადაცემისას ვირუსი აინფიცირებს ჯერ პლაცენტის კაპილარების ენდოთელიუმს, რაც იწვევს ნაყოფის ჰიპოქსიას, შემდეგ ემბრიონულ ქსოვილებს, სადაც ის თრგუნავს ცალკეული უჯრედების პოპულაციების მიტოზურ აქტივობას. დედაში წითურას ვირუსის პირველადმა ინფექციამ შეიძლება გამოიწვიოს: ემბრიონის ინფექცია, ემბრიონის რეზორბცია (მხოლოდ ორსულობის პირველ კვირაში), ორსულობის სპონტანური შეწყვეტა, ნაყოფის ინტრაუტერინული სიკვდილი, ინფექცია ნაყოფის დაზიანების გარეშე, პლაცენტისა და ნაყოფის თანმხლები პათოლოგიები. ორსულობის პირველ 2 თვეში დედის ინფიცირებისას ნაყოფს უვითარდება გულის დაავადება, ორსულობის მე-3-4 თვის ინფექცია იწვევს ცენტრალური ნერვული სისტემის დეფექტებსა (მიკროცეფალია, გონებრივი ჩამორჩენილობა) და სმენის ორგანოს დაზიანებებს (სიყრუე, კორტიკალური ორგანოს დეფექტები). თანდაყოლილი მალფორმაციები ხშირად კომბინირებულია. ნაყოფისა და ახალშობილთა პათოლოგიის შედეგები დამოკიდებულია ვირუსის ტერატოგენურობაზე და გესტაციურ ასაკზე, როდესაც განვითარდა ინფექცია.

წითურას ლაბორატორიული დიაგნოსტიკა ეფუძნება სეროლოგიური მარკერების (იმუნოგლობულინები IgM, IgG და avidity IgG) გამოვლენას, ასევე ვირუსის იზოლაციას და იდენტიფიკაციას. ვინაიდან წითურას ვირუსის იზოლაცია და იდენტიფიკაცია, როგორც წესი, ხანგრძლივი პროცედურაა (მინიმუმ 2-3 დღე), ზოგიერთ შემთხვევაში იგი ტარდება სპეციალური კვლევის სახით და დიაგნოზის ამ მეთოდს კლინიკური მნიშვნელობა არ აქვს.

IgM ანტისხეულები. პირველადი გამოვლინების ან კლინიკურად ასიმპტომური წითურას  ინფექციის იმუნოლოგიური მარკერებს წარმოადგენენ სპეციფიური IgM ანტისხეულები წითურას ვირუსის მიმართ. IgM ანტისხეულები შეიძლება გამოვლინდეს დაავადების პირველ დღეებში, მაქსიმუმს აღწევს 2-3 კვირაში და ჩვეულებრივ მთლიანად ქრება 1-2 თვის შემდეგ. ზოგიერთ შემთხვევაში, წითურას ვირუსის IgM შეიძლება პერსისტირებდეს 1 წლამდე პერიოდში.

დაბადებისას IgM ანტისხეულების არარსებობა არ გამორიცხავს თანდაყოლილი წითურას დიაგნოზს. ხელახალი ინფექცია არ იწვევს IgM ანტისხეულების მატებას (აუცილებელია IgG ანტისხეულების დინამიკის შესწავლა – შრატში დონის 4-ჯერ მატება ადასტურებს დიაგნოზს). ვაქცინაციის შემდეგ IgM ანტისხეულები გამოვლენილია 15-25 დღეში 60-80% შემთხვევაში. IgM ანტისხეულების დაბალი დონე შეიძლება გამოვლინდეს ინფექციური მონონუკლეოზისა და სხვა ვირუსული ინფექციების დროს (ციტომეგალოვირუსი, წითელა, ჰერპესი).

როდის ჩავიტაროთ ტესტი წითურას საწინააღმდეგო IgM-ზე?

• წითურას ვირუსით გამოწვეული პირველადი ინფექციის დიაგნოზი;
• გამოკვლევა დაგეგმვისას და მიმდინარე ორსულობის დროს;
• იმუნიტეტის ინტენსივობის შეფასება ვაქცინაციამდე / შემდეგ;
• ეჭვი თანდაყოლილ წითურაზე.

როგორ მოვემზადოთ ტესტისთვის?

ტესტისთვის სპეციალური მომზადება საჭირო არ არის.

საკვლევი მასალა

ვენური სისხლი

შედეგების შესაძლო ინტერპრეტაცია

აღმოჩენილია IgM:

• ბოლო ან მიმდინარე ინფექცია;
• ვაქცინაცია (IgM ვლინდება აცრილი პაციენტების 80%-ში ვაქცინაციის შემდეგ პირველი 3 კვირის განმავლობაში);
• ახალშობილებში – საშვილოსნოსშიდა ინფექცია (დედის IgM არ გადადის ბავშვზე პლაცენტის მეშვეობით).

IgM არ არის აღმოჩენილი:

• ინფექცია არ აღინიშნება;
• ინფექციის ადრეული ან გვიანი სტადიები;
• ახალშობილებში IgM-ის არარსებობა არ გამორიცხავს თანდაყოლილი წითურას დიაგნოზს.

რესურსები

https://spravochnik.synevo.ua/ru/torch-infekcii/krasnuha.html