თავისუფალი ტრიიოდთირონინი (FT3)

ტრიიოდთირონინი (T3) არის თიროიდული ჰორმონი, რომლის უმეტესი ნაწილი ცირკულირებს ცილებთან – თიროქსინის შემბოჭველ გლობულინთან და ალბუმინთან – შეკავშირებულ მდგომარეობაში.

მოცირკულირე ტრიიოდოთირონინის (T3) დაახლოებით 80% წარმოიქმნება თიროქსინის (T4) პერიფერიული ტრანსფორმაციის შედეგად, დანარჩენი 20% კი წარმოიქმნება თავად ფარისებრი ჯირკვლის მიერ.

სისხლში ტრიიოდთირონინის ტოტალური ოდენობის მხოლოდ 0,3%-ს წარმოადგენს თავისუფალი ტრიიოდთირონინი (FT3), რომელიც უზრუნველყოფს მეტაბოლური აქტივობის მთელ სპექტრს. FT3 თითქმის 5-ჯერ უფრო აქტიურია ვიდრე FT4. იგი ზრდის სითბოს გამომუშავებას და ჟანგბადის მოხმარებას სხეულის ყველა ქსოვილში, ტვინის ქსოვილის, ელენთისა და სათესლე ჯირკვლების გარდა; ასტიმულირებს A ვიტამინის სინთეზს ღვიძლში; ამცირებს ქოლესტერინისა და ტრიგლიცერიდების კონცენტრაციას სისხლში; აჩქარებს ცილების ცვლას; ზრდის შარდში კალციუმის გამოყოფას; ააქტიურებს ძვლის მეტაბოლიზმს, მაგრამ უფრო მეტად – ძვლის რეზორბციას; მას აქვს დადებითი ქრონო- და ინოტროპული მოქმედება გულზე; ასტიმულირებს რეტიკულურ ფორმაციას და ქერქულ პროცესებს ცენტრალურ ნერვულ სისტემაში. T3 კონცენტრაცია დამოკიდებულია TSH-ის (თირეოტროპული ჰორმონი) კონცენტრაციაზე, ამიტომ მისი განსაზღვრა ინფორმატიულია ფარისებრი ჯირკვლის სტატუსის შესაფასებლად, როდესაც TSH-ის დონე იცვლება.

თირეოტოქსიკოზის დროს, როგორც წესი, იზრდება T4-ისა და T3-ის (საერთო და თავისუფალი) კონცენტრაცია სისხლში, მაგრამ T3-ტოქსიკოზის მქონე პაციენტთა მცირე რაოდენობაში იზრდება მხოლოდ T3-ის დონე. ეს, როგორც წესი, დაკავშირებულია იოდის დეფიციტთან, როდესაც შესაძლებელია TSH-ის დონის დათრგუნვა T3-ის იზოლირებული ჰიპერპროდუქციით, T4-ის უცვლელი კონცენტრაციისას.

შრატში T3-ისა და FT3-ის კონცენტრაციები არსებითად დამოკიდებულია T4 → T3 პერიფერიული კონვერტაციის სიჩქარეზე. კონვერტაციის სიჩქარე შეიძლება შემცირდეს:

• არა-ფარისებრი ჯირკვლის მიზეზებით გამოწვეული სერიოზული სისტემური დაავადებების შემთხვევაში (პროგრესული ნეოპლაზია, ღვიძლის დეკომპენსირებული ციროზი, თირკმლების ბოლო სტადიის უკმარისობა, სეფსისი, ნერვული ანორექსია), რამაც შეიძლება გამოიწვიოს “T3 დეპრესიის სინდრომი”, რომელიც ხასიათდება T3 / FT3 დაქვეითებით.
• გარკვეული პრეპარატების დანიშვნის შემდეგ: კორტიკოსტეროიდები, პროპრანოლოლი და ამიოდარონი;
• ხანდაზმულობაში: T3 / FT3 კონცენტრაცია 10-50% -ით დაბალია, ვიდრე ახალგაზრდებში (ამ მიზეზით, ჰიპერთირეოზის მსუბუქი ფორმის იგნორირება შესაძლებელია ამ ასაკობრივ ჯგუფში).

როდის ჩავიტაროთ ტესტი თავისუფალ ტრიიოდთირონინზე?

• ტრიიოდთირონინის იზოლირებული სეკრეციის გამოვლენა (T3 ჰიპერთირეოზი), რაც შეიძლება აღინიშნოს ჰიპერთირეოზის შემთხვევათა დაახლოებით 10%-ში;
• სუბკლინიკური ჰიპერთირეოზის მქონე პაციენტების იდენტიფიცირება, რომლებსაც აღენიშნებათ TSH-ის დათრგუნვა და FT4-ისა და FT3-ის ნორმალური კონცენტრაციები; ამ პირებში აღინიშნება აშკარა კლინიკური ჰიპერთირეოზის განვითარების მაღალი რისკი;
• გრეივსის დაავადების პროგნოზი;
• ჰიპერთირეოზის მქონე პაციენტებში რეციდივის გამოვლენა (FT3-ის დონის გაზრდა შეიძლება ადრეული ნიშანი იყოს ამ შემთხვევაში);
• პირველადი ჰიპოთირეოზის სიმძიმის შეფასება;
• ლევოთიროქსინით მკურნალობის მონიტორინგი (დოზის გადაჭარბების თავიდან ასაცილებლად).

როგორ მოვემზადოთ ტესტისთვის?

ტესტის ჩატარება სასურველია უზმოდ.

საკვლევი მასალა

ვენური სისხლი

შედეგების შესაძლო ინტერპრეტაცია

FT3-ის კონცენტრაცია იზრდება:

• თირეოტროპინომა;
• დიფუზური ტოქსიკური ჩიყვი;
• იზოლირებული T3-ტოქსიკოზი;
• თირეოიდიტი;
• თირეოტოქსიური ადენომა;
• T4-რეზისტენტული ჰიპოთირეოზი;
• ფარისებრი ჯირკვლის ჰორმონების რეზისტენტობის სინდრომი;
• TSH დამოუკიდებელი თირეოტოქსიკოზი;
• ფარისებრი ჯირკვლის მშობიარობის შემდგომი დისფუნქცია;
• ქორიონული კარცინომა;
• თიროქსინის შემბოჭველი გლობულინის დონის დაქვეითება;
• მიელომა IgG-ის მაღალი დონით;
• ნეფროზული სინდრომი;
• ჰემოდიალიზი;
• ღვიძლის ქრონიკული დაავადება.

FT3-ის კონცენტრაცია მცირდება:

• თირკმელზედა ჯირკვლის არაკომპენსირებული, პირველადი უკმარისობა;
• არა-ფარისებრი ჯირკვლის მძიმე პათოლოგია, მათ შორის სომატური და ფსიქიკური დაავადებები; აღდგენის პერიოდი სერიოზული ავადმყოფობის შემდეგ;
• პირველადი, მეორეული, მესამეული ჰიპოთირეოზი;
• დაბალცილოვანი და დაბალკალორიული დიეტა;
• მძიმე ფიზიკური დატვირთვა ქალებში;
• წონის კლება.

რესურსები

https://spravochnik.synevo.ua/ru/thyrioidnaia/triiodthyronine-svobodniy.html
https://www.synevo.ro/shop/ft3-triiodotironina-libera/