ტუტე ფოსფატაზას იზოენზიმები

ზოგადი ინფორმაცია

ტუტე ფოსფატაზა შრატში

გამოიყენება: ღვიძლის, ძვლის, ნაწლავების და პარათირეოიდული ჯირკვლების პათოლოგიების დიაგნოსტიკაში.

ტუტე ფოსფატაზას (ALP) იზოენზემები კლასიფიცირდება რამდენიმე ჯგუფად, იმის მიხედვით, რომელ ორგანოში სინთეზდება. ესენია: ღვიძლის, თირკმლის, ძვლების, ნაწლავის, პარათირეოიდული ჯირკვლების, პლაცენტის და სხვა.

შრატის ტუტეფოსფატაზას აქტივობა წარმოადგენს ამ ქსოვილების ტუტეფოსფატაზას იზოენზიმების აქტივობის ჯამს.

შრატის ტუტეფოსფატაზას აქტივობის მაჩვენებელი განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი მარკერია ჰეპატობილიარული  და ძვლოვანი  სისტემის მდგომარეობის შესაფასებლად.

ტუტეფოსფატაზა მნიშვნელოვანი ძვლოვანი მარკერია, რადგან ის სინთეზდება ძვლის უჯრედების მიერ და მიუთითებს ოსტეობლასტების გაძლიერებულ აქტივობაზე, ისეთი დაავადებებისას როგორიცაა პეჯეტის დაავადება, რაქიტი, ოსტეომალაცია,მოტეხილობები, ძვლოვანი სიმსივნეები.

ტუტე ფოსფატაზას ზომიერი მატება შეიძლება აღინიშნოს ჰოჯკინის დაავადების, გულის შეგუბებითი უკმარისობის, წყლულოვანი კოლიტის, რეგიონული ენტერიტის, მუცლის ღრუს ბაქტერიული დაავადებების დროს.

საერთო ტუტეფოსფატაზა

საერთო ტუტე ფოსფატაზა წარმოადგენს ყველა ქსოვილის მიერ სინთეზირებული ტუტე ფოსფატაზას ერთობლიობას. შრატში მისი ნახევარდაშლის პერიოდი 17 დღეს შეადგენს.

საერთო ტუტეფოსფატაზას მატება (3-ჯერ, ნორმასთან შედარებით) აღინიშნება სანაღვლე გზების ღვიძლგარე ობსტრუქციისას (კენჭებით დახშობისას, ან პანკრეასის თავის სიმსივნისას). რაც უფრო მაღალია ობსტრუქციის ხარისხი, მით მეტია ტუტე ფოსფატაზის დონე. ტუტე ფოსფატაზის (ALP) და გამაგლუტამილტრანსფერაზის(GGT) ერთდროული მატება, ღვიძლის დაზიანების უტყუარი ნიშანია.

ძვლოვანი პათოლოგიებისას ALP უმაღლესი აქტივობა ვლინდება პეჯეტის დაავადებისას, რაც დაკავშირებულია ოსტეობლასტებსა და ოსტეოკლასტებს შორის დისბალანსით. ოსტეოპოროზის, ოსტეომალაციის და რაქიტის დროს ტუტეფოსფატაზას ზომიერი მატება აღინიშნება.

პირველადი და მეორადი ჰიპერპარათირეოიდიზმი ასოცირებულია ტუტე ფოსფატაზის ზომიერ მატებასთან. უფრო მაღალი აქტივობა, ძვლოვანი პროცესების ჩართულობაზე შეიძლება მიუთითებდეს.

ტუტე ფოსფატაზის ზომიერი მატება ვლინდება ბავშვებშიც ძვლის ზრდის აქსელერაციით.

ტუტე ფოსფატაზის ზომიერი მატების ტენდენცია აღინიშნება ორსულობის მესამე ტრიმესტრში და ფერმენტი ძირითადად პლაცენტური წარმოშობისაა.

ტუტე ფოსფატაზას იზოენზიმები

ღვიძლის ტუტეფოსფატაზა ერთერთი იზოენზიმია, რომელიც სინთეზდება ბილიარულ ენდოთელიუმში. ის მგრძნობიარე სანაღვლე გზების ობსტრუქციისადმი და ნაღვის მჟავების მომატებული კონცენტრაციის საპასუხოდ, ღვიძლის ტუტე ფოსფატაზას სინთეზიც აქტიურდება.

ღვიძლის ტუტე ფოსფატაზას იზოლირებული მომატება მიუთითებს ღვიძლის ინფილტრაციულ დაავადებებზე, როგორიცაა:  პირველადი სიმსივნეები, აბსცესი, გრანულომა, ამილოიდოზი, პირველადი ან მასკლეროზებელი ქოლანგიტი, შეძენილი იმუნოდეფიციტის სინდრომი, Ig G4-თან ასოცირებული ქოლანგიტი და სხვა. სეფსისიან პაციენტებში, ALP მარალი კონცენტრაცია შეიძლება დაკავშირებული იყოს მეორადი მასკლეროზებელი ქოლანგიტის პროგრესირებით ციროზამდე.

 ღვიძლის  ტუტეფოსფატაზას 1AP იზოენზიმის აქტივობის მატება აღინიშნება ღვიძლის არაავთვისებიანი პათოლოგიების დროს (ქოლესტაზი, ვირუსული ჰეპატიტები, სხვა ბილიარული პათოლოგიები). ის ასევე მატულობს ფილტვების და საჭმლის მომნელებელი ტრაქტის ავთვისებიანი სიმსივნეების  ღვიძლში მეტასტაზეირების და ლიმფომების დროს.

ღვიძლის ტუტეფოსფატაზას 2AP იზოენზიმის მატება აღინიშნება ციროზის და ვირუსული ჰეპატიტების დროს, ასევე ძუძუს, ღვიძლის, ფილტვის, პროსტატის, საჭმლის მომნელებელი ტრაქტის სიმსივნეების ღვიძლში მეტასტაზირების დროს.

ღვიძლის ობსტრუქციის მოხსნიდან 1 კვირის მანძილზე შესაძლოა ფერმენტის დონე ისევ მაღალი დარჩეს.

ტუტე ფოსფატაზას არაღვიძლისმიერ ფორმებს განეკუთვნება  ძვლის, ნაწლავის, თირკმლის და პლაცენტის იზოენზიმები. მისი კონცენტრაციის მატება აღინიშნება ძვლის დაავადებების, სტეობლასტური სიმსივნეების, წვრილი ნაწლავის ობსტრუქციის და ნორმალური ორსულობის დროს.

ძვლის  ტუტე ფოსფატაზას იზოენზიმების მატება აღინიშნება ძვლის ოსტეობლასტური სიმსივნეების (პეჯეტის დაავადება) დროს. ტუტეფოსფატაზას განსაკუთრებით მაღალი კონცენტრაცია დამახასიათებელია ოსტეოგენური კარცინომებისთვის.

ნაწლავური იზოენზიმის აქტივობამ შესაძლოა მოიმატოს  ღვიძლის ციროზით  და ნაწლავის ანთებითი დაავადებებით პაციენტებში.

პლაცენტური ტუტეფოსფატაზას იზოენზიმის მომატება , კარცინო-პლაცენტურ ანტიგენთან ერთად აღინიშნება სხვადასხვა ონკოლოგიური დაავადებებისას.