კრეატინინი | ლაბორატორიული კვლევა

კრეატინინი არის კრეატინის ანჰიდრიდი (მეთილგუანიდილძმარმჟავა) და კრეატინის ელიმინაციის ფორმა; კრეატინი სინთეზირდება ღვიძლში და მისი 98%-ის ათვისება ხდება კუნთების მიერ, სადაც ხდება მისი ფოსფორილირება, ამ ფორმით ის მნიშვნელოვან როლს ასრულებს კუნთების ენერგიის შენახვაში. როდესაც კუნთების ეს ენერგია საჭიროა მეტაბოლური პროცესებისთვის, ფოსფოკრეატინი იშლება კრეატინინად, შესაბამისად კრეატინინი ფორმირდება კუნთოვან ქსოვილში. მამაკაცებში კრეატინის მარაგის 1,5% ყოველდღიურად გარდაიქმნება კრეატინინად. საკვებიდან მიღებული კრეატინი (განსაკუთრებით ხორციდან) ზრდის კრეატინისა და კრეატინინის მარაგს. ცილების მიღების შემცირება კი, იწვევს კრეატინის წინამორბედების, ამინომჟავების – არგინინის და გლიცინის – შემცირებას ორგანიზმში, რაც თავის მხრივ იწვევს კრეატინინის რაოდენობის შემცირებასაც.

შრატის კრეატინინი თირკმლების ფუნქციის უფრო სპეციფიკური და მგრძნობიარე მაჩვენებელია, ვიდრე შარდოვანა. თუმცა, თირკმლების ქრონიკული დაავადების დროს სასარგებლოა როგორც კრეატინინის, ასევე შრატის შარდოვანას განსაზღვრა (BUN (Blood Urea Nitrogen) – სისხლის შარდოვანას აზოტის პარამეტრთან ერთად), რადგან BUN/კრეატინინის თანაფარდობა (ნორმა – 10-20) უფრო მეტ ინფორმაციას გვაწვდის თირკმლის ფუნქციის შესახებ.

როგორ მოვემზადოთ ტესტის გასაკეთებლად?

• ტესტის გაკეთება მიზანშეწონილია უზმოდ.
• ტესტის დაწყებამდე აცნობეთ თქვენს ექიმს რა მედიკამენტებს იღებთ (განსაკუთრებით ციმეტიდინი, არასტეროიდული ანთების საწინააღმდეგო საშუალებები (მაგ. ასპირინი, იბუპროფენი), ქიმიოთერაპიული საშუალებები, ცეფალოსპორინები და სხვა.).
• არ არის მიზანშეწონილი 200 გ-ზე მეტი ხორცის ჭამა, განსაკუთრებით საქონლის ხორცის, ტესტირებამდე სულ მცირე 24 საათის განმავლობაში, რადგან ამან შეიძლება დროებით გაზარდოს სისხლში კრეატინინის დონე. თქვენ ასევე უნდა მოერიდოთ დაძაბულ ვარჯიშს ტესტირებამდე მინიმუმ 48 საათის განმავლობაში.
• კვლევამდე 12 საათის განმავლობაში უნდა გამოირიცხოს ალკოჰოლი, მოწევა და ფიზიკური აქტივობა.
• დილით, სისხლის აღების დღეს, შეგიძლიათ მიიღოთ წყალი.

კრეატინინის უფრო მაღალი დონე გვხვდება მამაკაცებში და დიდი კუნთოვანი მასის მქონე ადამიანებში.

კრეატინინის ერთი და იგივე კონცენტრაცია ახალგაზრდებში და ხანდაზმულებში არ ნიშნავს გლომერულური ფილტრაციის ერთსა და იმავე სიჩქარეს (ხანდაზმულებში კრეატინინის კლირენსი (გამოყოფა) მცირდება, მაგრამ ასევე მცირდება კრეატინინის გამომუშავება)

თირკმლის პერფუზიის დაქვეითების პირობებში, შრატში კრეატინინის მატება უფრო ნელა ხდება, ვიდრე შარდოვანასი.

ვინაიდან კრეატინინის დონის 1.0-დან 2.0 მგ/დლ-მდე გასაზრდელად საჭიროა თირკმლის ფუნქციის 50%-იანი დაკარგვა, შრატის კრეატინინი არ შეიძლება ჩაითვალოს მგრძნობიარე ინდიკატორად თირკმელების მსუბუქი და ზომიერი უკმარისობისთვის.

შრატში კრეატინინის დონე შეიძლება გამოყენებულ იქნას გლომერულური ფილტრაციის სიჩქარის შესაფასებლად მხოლოდ წონასწორულ მდგომარეობაში, როდესაც კრეატინინის სინთეზის სიჩქარე უდრის ელიმინაციას. ამ მდგომარეობის დასადგენად საჭიროა ორივე დეტერმინანტის განსაზღვრა (სინთეზის სიჩქარე, ელიმინაცია) ყოველ 24 საათში; 10%-ზე მეტი განსხვავება შეიძლება მიუთითებდეს, რომ არ არსებობს წონასწორობის ასეთი მდგომარეობა.

თირკმლების ფუნქციის დარღვევის შემთხვევაში, გორგლოვანი ფილტრაციის სიჩქარე შრატის კრეატინინის მაჩვენებლის მიხედვით გადაჭარბებულად ფასდება, რადგან კრეატინინის კლირენსი არა მხოლოდ გლომერულური ფილტრაციით არის განპირობებული, არამედ მილაკოვანი სეკრეცით და ასევე მისი გამოიყოფა ხდება ნაწლავის ლორწოვანი გარსითაც და, როგორც ჩანს, მეტაბოლიზდება ნაწლავური ბაქტერიების მიერ.

ხორცით მდიდარმა დიეტამ შეიძლება გაზარდოს შრატში კრეატინინის შემცველობა (დღიური გამოყოფილი კრეატინინის 15-30% მოდის საკვებიდან).