B ჰეპატიტის ვირუსის ზედაპირული ანტიგენი (HBsAg) | ანტისხეულები

B ჰეპატიტის ვირუსი შედგება ბირთვისა და გარსისაგან. მისი გენომი შეიცავს ორჯაჭვიან დნმ-ს. ინფექცია გადაეცემა სისხლით ან სქესობრივი კონტაქტით. ინკუბაციური პერიოდი – დაახლოებით 70 დღე (40-160 დღე).

B ჰეპატიტის ვირუსის ზედაპირული ანტიგენი (HBsAg) არის ვირუსის გარე გარსის ნაწილი. ის ცნობილია როგორც “ავსტრალიური ანტიგენი” და ერთ-ერთი პირველი მარკერია, რომელიც სისხლში ჩნდება ინკუბაციური პერიოდის ბოლოს (სისხლში ვირუსული დნმ-ის გამოვლენის პარალელურად) და HBcor-IgM-ის (B ჰეპატიტის cor ანტიგენის საწინააღმდეგო ანტისხეული) გამოჩენამდე 2 კვირით ადრე.

HBsAg-ის საპასუხოდ ორგანიზმი გამოიმუშავებს დამცავ ანტისხეულებს (Anti-HBs), რომელთა გამოვლენაც ხდება HBsAg-ის ელიმინაციიდან 1-4 თვის შემდეგ და მათი გამოჩენა B ჰეპატიტის ხელსაყრელ მიმდინარეობაზე – ვირუსის რეპლიკაციის დასასრულზე და გამოჯანმრთელების პერიოდზე მიუთითებს. ამ პერიოდს უწოდებენ “სეროლოგიური ფანჯრის” პერიოდს, როდესაც გამოვლენილია მხოლოდ საერთო ანტისხეულები B ჰეპატიტის ვირუსის ბირთვული ანტიგენის მიმართ (ანტი-HBcAg). ფანჯრის ფაზის ხანგრძლივობა შეიძლება ვარირებდეს 1 წლამდე, რაც დამოკიდებულია პაციენტის იმუნური სისტემის მდგომარეობაზე. B ჰეპატიტის ინფექციის ქრონიკული მიმდინარეობისას შესაძლებელია ზედაპირული ანტიგენისა და მის მიმართ ანტისხეულების პარალელურად განსაზღვრა. ანტი-HBs ანტისხეულების გამოვლენა HBsAg-ის გამოვლენის პარალელურად, B ჰეპატიტის მწვავე ფაზაში, მიუთითებს დაავადების ცუდ პროგნოზზე.

გარდა ამისა, საერთო ანტისხეულები HBV ზედაპირული ანტიგენის მიმართ (ანტი-HBs), წარმოიქმნება გენეტიკურად მოდიფიცირებული HbsAg-ით ვაქცინაციის საპასუხოდ და უზრუნველყოფს ორგანიზმის ეფექტურ დაცვას HBV ინფექციისგან (საშუალოდ 5-15 წლის განმავლობაში). დროთა განმავლობაში დამცავი ანტისხეულების დონე იკლებს, შესაბამისად, აუცილებელია ვაქცინაციის შემდგომი კონტროლი ყოველ 5 წელიწადში ერთხელ და საჭიროების შემთხვევაში რევაქცინაცია.

ტრანსფუზიის დროს შესაძლებელია ანტი-HBs ანტისხეულების პასიური გადაცემა.

ამ ანტისხეულების დონის განსაზღვრა გამოიყენება ვაქცინაციის ეფექტურობის მონიტორინგისთვის, დამცავი იმუნიტეტის დონის კონტროლისთვის, რევაქცინაციის საჭიროების განსაზღვრისა და HbsAg-უარყოფითი პაციენტების მენეჯმენტისთვის, რომლებშიც გამოვლენილია ანტისხეულები HBcorAg-ის მიმართ (B ჰეპატიტის ბირთვული ანტიგენის საწინააღმდეგო ანტისხეულები).

HBsAg-ისა და HBcorAg-ის საწინააღმდეგო ანტისხეულების ერთდროული განსაზღვრა საშუალებას იძლევა:

• ვაქცინაციის შედეგებსა და ვირუსით ინფექციას შორის დიფერენციალური დიაგნოსტიკა. ვაქცინაციის შემდეგ მხოლოდ HBsAg-ის საწინააღმდეგო ანტისხეულები ვლინდება და HBcorAg-ის საწინააღმდეგო ანტისხეულები არ არის გამოვლენილი. პირიქით, მხოლოდ HBcorAg-ის საწინააღმდეგო ანტისხეულების გამოვლენა მიუთითებს წარსულში გადატანილ HBV ინფექციაზე (სხვა მარკერების არარსებობის შემთხვევაში);
• მწვავე B ჰეპატიტის დიაგნოსტიკა “სეროლოგიური ფანჯრის” ფაზაში ან დაგვიანებული იმუნური პასუხის დადგენა: HBsAg და HBsAg-ის საწინააღმდეგო ანტისხეულები არ არის გამოვლენილი, მაგრამ აღმოჩენილია ანტისხეულები HBcorAg-ის მიმართ. ამ შემთხვევაში ვლინდება, ასევე, ანტისხეულები HBeAg-ის (B ჰეპატიტის ვირუსის e ანტიგენი) მიმართ;
• მწვავე ჰეპატიტის გამოჯანმრთელების ფაზის დიაგნოსტიკა: HBsAg არ არის გამოვლენილი, ანტისხეულები HbsAg-ის, HbcorAg-ის და HbeAg-ის მიმართ ერთდროულად ვლინდება.

როდის ჩავიტაროთ ტესტი?

• B ჰეპატიტის მწვავე ინფექციის მიმდინარეობის მონიტორინგი;
• იმუნიზაციის პროგრამების ეფექტურობის მონიტორინგი;
• იმუნიტეტის ჩამოყალიბება B ჰეპატიტის ინფექციის ან იმუნიზაციის შემდეგ.

როგორ მოვემზადოთ ტესტისთვის?

ტესტისთვის სპეციალური მომზადება საჭირო არ არის.

საკვლევი მასალა

ვენური სისხლი

შედეგების შესაძლო ინტერპრეტაცია

დადებითი შედეგი:

• წარმატებული ვაქცინაცია B ჰეპატიტის წინააღმდეგ;
• მწვავე B ჰეპატიტი, გამოჯანმრთელების ფაზა;
• ქრონიკული B ჰეპატიტი;
• პასიური გადაცემა ტრანსფუზიის დროს.

უარყოფითი შედეგი:

• ვაქცინაციის ეფექტი არ არის მიღწეული;
• B ჰეპატიტი ანამნეზში (B ჰეპატიტის სხვა მარკერების არარსებობის შემთხვევაში, განსაკუთრებით საერთო ანტისხეულები HBcorAg-ის მიმართ).
• არ არის გამორიცხული მწვავე B ჰეპატიტი (ინკუბაციური ან მწვავე პერიოდები);
• არ არის გამორიცხული ქრონიკული B ჰეპატიტი მაღალი ინფიცირებით.

რესურსები

https://www.synevo.bg/anti-hbs/
https://spravochnik.synevo.ua/ru/id1555/id1563.html