საშვილოსნოს ყელის კიბოს სკრინინგი: PAP ტესტი & HPV დნმ

საშვილოსნოს ყელის კიბოს შემთხვევათა დაახლოებით 95-99,7% გამოწვეულია ადამიანის პაპილომა ვირუსით (HPV). HPV ინფექცია უფრო ხშირია ახალგაზრდა, სქესობრივად აქტიურ ქალებში 25 წლამდე. HPV ინფექციის საშუალო ხანგრძლივობაა 4-20 თვე, რადგან 2 წლის განმავლობაში ადამიანთა 90%-ში HPV ინფექცია აღმოიფხვრება იმუნური სისტემის დახმარებით. დანარჩენ 10%-ში ინფექცია გრძელდება, რაც დაკავშირებულია საშვილოსნოს ყელის ინტრაეპითელური ბრტყელი დაზიანებების განვითარების მაღალ რისკთან.

იდენტიფიცირებულია 120-ზე მეტი სხვადასხვა ტიპის HPV და მათგან დაახლოებით ერთ მესამედს შეუძლია გენიტალური ეპითელური უჯრედების დაინფიცირება. HPV ტიპები მაღალი ონკოგენური რისკით: 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59. მათ შორის HPV 16 არის ყველაზე კანცეროგენული ტიპი, რომელიც იწვევს საშვილოსნოს ყელის კიბოს 50-60%-ს და HPV 18, რომელიც მონაწილეობს საშვილოსნოს ყელის კიბოს განვითარებაში შემთხვევათა 10-12%-ში.

საშვილოსნოს ყელის კიბოს სკრინინგი

განვითარებულ ქვეყნებში სკრინინგის პროგრამების დანერგვა იწვევს დაავადების შემთხვევების და სიკვდილიანობის მნიშვნელოვან და მუდმივ შემცირებას. სკრინინგის მიზანია საშვილოსნოს ყელის პრეავთვისებიანი დაზიანებების გამოვლენა.

პაპ-ტესტი (ასევე უწოდებენ ნაცხის ტესტს) არის ყველაზე ხშირად გამოყენებული ტესტი საშვილოსნოს ყელის კიბოს სკრინინგისთვის. საკვლევი უჯრედები გროვდება საშვილოსნოს ყელის ტრანსფორმაციის ზონიდან და ანალიზდება მიკროსკოპის ქვეშ. HPV ტესტირების დანერგვამ კიდევ უფრო გააუმჯობესა საშვილოსნოს ყელის კიბოს ადრეული გამოვლენის პროცესი.

ბაბეს-პაპანიკოლაუს ტესტი (პაპ-ტესტი) თხევადი ციტოლოგიის მეთოდით

არ არსებობს კლინიკურად მნიშვნელოვანი განსხვავებები თხევად ციტოლოგიის მეთოდსა (LBC) და ჩვეულებრივ ციტოლოგიის მეთოდს (ჩვეულებრივი პაპ-ტესტი) შორის მათი სპეციფიკისა და მგრძნობელობის თვალსაზრისით. თუმცა, თხევადი ციტოლოგიის მეთოდს აქვს რამდენიმე მნიშვნელოვანი უპირატესობა:

• არადამაკმაყოფილებელი ნიმუშების სიხშირე მნიშვნელოვნად შემცირებულია – ჩვეულებრივი ციტოლოგიისას – 9%, LBC-ისას – 1,6%;
• თუ ნიმუშში სისხლია, LBC ტექნიკა უკეთეს ინფორმაციას იძლევა;
• ინფექციური მიკროორგანიზმები, როგორიცაა Candida hyphae, Trichomonas vaginalis, Herpes simplex virus, უკეთ ვლინდება LBC ტექნიკით;
• LBC იძლევა დამატებითი ტესტირების და იგივე საკვლევი მასალით HPV გენოტიპირების საშუალებას.

PAP ტესტი არის ძალიან სასარგებლო სკრინინგ-ინსტრუმენტი, რომელიც გამოიყენება საშვილოსნოს ყელის კიბოს ადრეულ სტადიაზე, მაგრამ მას ყოველთვის უნდა მოჰყვეს სხვა ტესტები თერაპიული გადაწყვეტილების მიღებამდე. პაპ-ტესტი ეფექტურად განსაზღვრავს პაციენტებს, რომლებსაც ესაჭიროებათ დამატებითი ტესტები (მაგ. კოლპოსკოპია), რათა კლინიცისტმა შეძლოს თერაპიული გადაწყვეტილების მღება.

მაღალი რისკის HPV ტიპების გამოვლენა და გენოტიპირება

HPV სკრინინგ ტესტი აღმოაჩენს მაღალი რისკის 14 HPV ტიპს: HPV – 16, 18, 31, 45, 51, 52 – ტიპებს ინდივიდუალური გენოტიპირებით და სხვა HPV ტიპებს – ვირუსის მე-2 ან მე-3 ჯგუფიდან: P1: 33/58; P2: 56/59/66; P3: 35/39/68. ტესტი ეფუძნება HPV დნმ-ის განსაზღვრას პჯრ (PCR) კვლევის მეთოდით რეალურ დროში. HPV ტესტების უმეტესობისგან განსხვავებით, იგი საშუალებას იძლევა კვლევის დროს გადამრავლდეს გენომის ის რეგიონები, რომლებიც სპეციფიურია HPV-ის კონკრეტული ტიპისთვის, რითაც აუმჯობესებს გამოვლენის სპეციფიკას. გარდა ამისა, სამიზნე თანმიმდევრობების არჩევით E6 და E7 გენების დონეზე, არ არსებობს ცრუ-უარყოფითი შედეგის მიღების რისკი იშვიათი შემთხვევების გარდა. ტესტის კიდევ ერთი პოტენციური უპირატესობა ის არის, რომ გაფართოებულმა გენოტიპირებამ შეიძლება განაპირობოს სკრინინგის პროგრამებში მონაწილე ქალებში HPV-ის სპეციფიური გენოტიპების მდგრადობის უფრო ზუსტი შეფასება და საბოლოოდ პაციენტების უკეთესი სტრატიფიკაცია რისკის ხარისხის მიხედვით.

ტესტი გამოიყენება როგორც საშვილოსნოს ყელის კიბოს პირველადი სკრინინგისთვის, ასევე თხევადი ციტოლოგიის მეთოდით პაპ-ტესტის შემდეგ, ამ უკანასკნელ შემთხვევაში ტესტი შეიძლება ჩატარდეს PAP თხევადი ციტოლოგიური სინჯის აღების თარიღიდან 3 კვირის განმავლობაში იგივე საკვლევ მასალაზე.

როგორ მოვემზადოთ ტესტისთვის?

• არ აიღოთ სინჯი მენსტრუაციის დროს;
• არ აიღოთ სინჯი თუ ხართ ორსულად, თუ გაქვთ ლეიკემია, მშობიარობიდან 6-8 კვირის განმავლობაში და სხივური თერაპიის კურსის დროს;
• სინჯის აღებამდე 48 საათით ადრე პაციენტებმა თავი უნდა შეიკავოს სქესობრივი აქტისგან და ვაგინალური შხაპისგან. თავი უნდა აარიდოს ინტრავაგინალური ტამპონების, ადგილობრივი კონტრაცეპტივების, ვაგინალური გელების, კრემებისა და მედიკამენტების გამოყენებას.

საკვლევი მასალა

• კვლევისთვის (ორივე სკრინინგ ტესტისთვის) საჭიროა უჯრედები ეგზოცერვიკალური, ენდოცერვიკალური და მათ შორის გარდამავალი უბნებიდან (ტრანსფორმაციის ზონა).
• საკვლევი მასალის აღება უნდა მოხდეს პროფესიონალის მიერ.