კადმიუმი | Cd (სისხლი)

განვითარებული დარღვევები

• ძვლის დეგენერაციული დაავადებები
• თირკმლის დაავადებები
• ღვიძლის დაზიანება
• გასტრო-ინტესტინური დაზიანებები
• ფილტვის დაზიანება
• თუთიის და სპილენძის მეტაბოლიზმის დარღვევა

მექანიზმი:

• გენების ექსპრესიის დისრეგულაცია
• აპოპტოზის ინჰიბირება
• რეპარაციული (აღდგენითი) პროცესების დათრგუნვა
• ოქსიდაციური სტრესი
• ოქსიდაციური რადიკალების წარმოქმნა
• ფოსფორილირების ჯაჭვური რეაქციების დარღვევა
• პარათჰორმონის დაქვეითება სისხლში

კადმიუმი გვხვდება ნიადაგსა და წყალში სულფატების, სულფიდების, ქლორიდების, კარბონატების და სხვა მარილების სახით. მისი კონცენტრაციის მატება გარემოში, როგორც წესი ინდუსტრიული პროცესების არასწორი მართვის შედეგია. დაბინძურებული წყლით, საკვებით თუ ჰაერით, ორგანიზმში მოხვედრილი კადმიუმი, იწვევს როგორც ხანმოკლე, ისე ხანგრძლივ ტოქსიკურ ეფექტებს – ზემოქმედების დროის და დოზის გათვალისწინებით. კადმიუმი, ისევე როგორც ქრომი კლასიფიცირებულია პირველი ჯგუფის კანცეროგენად. კადმიუმის მტვერი იწვევს ბევრად მძიმე ინტოქსიკაციას, ვიდრე მისი მიღება დაბინძურებული საკვებით ან წყლით. კადმიუმის მტვრის ქრონიკული ინჰალაციის შედეგად ფილტვის, თირკმლის, ძვლის და სხვა ორგანოთა სისტემების დაავადებები და სიმსივნეები უვითარდებათ შუშის წარმოების, ლითონების შენადნობების, ელექტრობატარიების და გალვანიზაციის პროცესებზე მომუშავე ადამიანებს.

აღწერილია, საკვების და წყლის რეზერვუარების კადმიუმით მასობრივად დაბინძურების შემთხვევები (იაპონიაში), რის შემდეგაც დაავადებულებს განუვითარდათ ძვლის დეგენერაციული პროცესები, თირკმლის უკმარისობა, ფილტვების და კუჭნაწლავის სისტემის დაზიანებები.

კადმიუმის კონცენტრაცია თითქმის ორჯერ მაღალია მწეველების სისხლში, არამწეველებთან შედარებით, რაც სავარაუდოდ დაკავშირებულია თამბაქოს ფოთლებში კადმიუმის (და სხვა მძიმე მეტალების) აკუმულაციასთან.

ორგანიზმში კადმიუმის შებოჭვას ახდენს მეტალოპროტეინები, რომლებიც ამ გზით უზრუნველყოფს მათ „გაუვნებლებას“. მაგრამ, ორგანიზმში კადმიუმის მაღალი კონცენტრაციის დროს იზრდება შეუბოჭავი კადმიუმის კონცენტრაციაც და ვლინდება მისი ტოქსიკური ეფექტი. კადმიუმის ბიოაკუმულაცია ძირითადად ხდება ღვიძლსა და თირკმელებში, რაც განაპირობებს ამ ორგანოების კანცეროგენურ პროცესებს. სხვა მეტალების მსგავსად, კადმიუმს აქვს პლაზმის ცილასთან – ალბუმინთან დაკავშირების უნარი; ეს არღვევს პლაზმაში კალციუმის, თუთიის და რკინის წონასწორობას და იწვევს მასთან ასოცირებული დაავადებების განვითარებას. კადმიუმის გამოხატული ოსტეოტოქსიურობა (ძვლის ქსოვილზე ტოქსიკური გავლენა) განპირობებული უნდა იყოს პარათჰორმონის დისფუნქციასთან და ამასთან დაკავშირებულ კალციუმის ცვლის დარღვევასთან

საკვლევი მასალა

საკვლევი მასალის შერჩევა ხდება იმის მიხედვით, თუ რომელ მეტალზე ტარდება ტესტი, რა ხანგრძლივობის ზემოქმედებას ქონდა ადგილი (მოკლევადიანი, გრძელვადიანი). შარდი და სისხლი ყველაზე გავრცელებული საკვლევი მასალაა. ქრონიკული ინტოქსიკაციის დიაგნოსტირებისთვის, ზოგჯერ საჭიროა ფრჩხილის და თმის კვლევა.

როგორ მოვემზადოთ ტესტისთვის?

ზოგიერთი საკვები (თევზეული, კიბოსნაირები) და მედიკამენტები შესაძლოა შეიცავდეს ამა თუ იმ მძიმე მეტალს, ამიტომ კვლევის ჩატარებამდე 48 საათის განმავლობაში, ასეთი პროდუქტების და მედიკამენტების მიღება რეკომენდებული არ არის.

პასუხების ინტერპრეტაცია

მძიმე მეტალების ნორმასთან შედარებით მაღალი კონცენტრაცია სისხლში, შესაძლოა მძიმე ინტოკსიკაციის ნიშანი იყოს, თუმცა არა ყოველთვის. სიმპტომების არარსებობის დროსაც კი, აუცილებელია მოიძებნოს ინტოქსიკაციის წაყარო, ტოქსიკური ექსპოზიციის შესამცირებლად. საჭიროების მიხედვით, ხელატური (შებოჭვითი) თერაპიაც ინიშნება. ხელატურ თერაპიას როგორც წესი სერიოზული გვერდითი ეფექტები ახლავს, ამიტომ მკურნალობის საკითხი, რისკების და სარგებლის შეფასების საფუძველზე, უნდა გადაწყვიტოს ექიმმა.

მძიმე მეტალის ნორმალური ან დაბალი კონცენტრაცია სისხლში, მიუთითებს ინტოქსიკაციის არარსებობაზე. თუმცა, ზოგიერთი მძიმე მეტალი სწრაფად ტოვებს სისხლის ნაკადს და აკუმულირდება ქსოვილებში. შესაბამისად, სიმპტომების არსებობის დროს, სისხლში მძიმე მეტალების დაბალი კონცენტრაციის გამოვლენის მიუხედავად, ზოგჯერ საჭირო ხდება დამატებითი კვლევები – კანის, თმის, ფრჩხილის და სხვა ქსოვილების.