17-OH პროგესტერონი

ზოგადი ინფორმაცია

ადრენოკორტიკოტროპული ჰორმონი (ACTH, კორტიკოტროპინი) გამოიყოფა ჰიპოფიზის ჯირკვალიდან და ასტიმულირებს თირკმელზედა ჯირკვლის ქერქს. შედეგად, თირკლმელზედა ჯირკვალი გამოყოფს  გლუკოკორტიკოიდებს, მინერალოკორტიკოიდებს და ანდროგენულ ჰორმონებს.

ამ სამი ტიპის ჰორმონის სინთეზი იწყება საერთო ნივთიერებიდან და გადის რამდენიმე ეტაპზე.

17-ჰიდროქსიპროგესტერონი (17-OHPG ან 17-OH-პროგესტერონი) არის სტეროიდული ჰორმონი, რომელიც მნიშვნელოვან როლს ასრულებს ამ პროცესებში.ის წარმოქმნის კორტიზოლს (გლუკოკორტიკოიდული ჰორმონი)  მთელი რიგი გარდაქმნების საშუალებით. ამ პროცესში რამდენიმე ფერმენტი მონაწილეობს, რომელთაგან ყველაზე მნიშვნელოვანია 21-ჰიდროქსილაზა.

17-OH პროგესტერონი  სინთეზირდება თირკმელზედა ჯირკვალში, სათესლეებში, საკვერცხეებში და ყვითელ სხეულში ორსულობის დროს. ამ ტესტს ძირითადად იყენებენ თირკმელზედა ჯირკვლის თანდაყოლილი ჰიპერპლაზიის დასადგენად.

ეს დაავადება მოიცავს მთელ რიგ მდგომარეობებს, რომლებიც ასოცირდება კორტიზოლის სინთეზის მემკვიდრეობით პათოლოგიასთან.

ყველაზე გავრცელებული მიზეზი (95% -ზე მეტი) არის 21-ჰიდროქსილაზას ფერმენტის დეფიციტი. ეს დეფიციტი იწვევს 17-OH პროგესტერონის დაგროვებას, რომლის აღმოჩენა შესაძლებელია დიაგნოსტიკური ტესტების საშუალებით.

როდის ჩავიტაროთ ტესტი ?

17-OH პროგესტერონის  ტესტი გამოიყენება თირკმელზედა ჯირკვლის თანდაყოლილი ჰიპერპლაზიის სავარაუდო დიაგნოზის დასასმელად. კორტიზოლთან და ანდროსტენდიოლთან ერთად, მისი გამოყენება შესაძლებელია დაავადების სკრინინგისთვის.

მისი კლასიკური ფორმა ყველაზე ხშირად გამოწვეულია 21-ჰიდროქსილაზას დეფიციტით და 17-OH პროგესტერონის დაგროვებით.

შესაბამისად არ ხდება  მისი კორტიზოლად გარდაქმნა, ამიტომ სტეროიდული სინთეზი გადართულია ანდროგენებისა და მამრობითი სქესის ჰორმონების წარმოებაზე.

დაავადება ბავშვობაში ვლინდება დამახასიათებელი სიმპტომებით:

• ქალის სასქესო ორგანოების გაზრდილი ზომა ახალგაზრდა გოგონებში;
• მამაკაცის მსგავსი სასქესო ორგანოები გოგონებში,
• გენიტალური თმის ადრეული გამოჩენა;
• ენერგიის ნაკლებობა,
• ჭამის სურვილის გაქრობა.

17-OH პროგესტერონის დონის განსაზღვრა გამოიყენება ჰირსუტიზმისა და უნაყოფობის მქონე პაციენტებში თირკმელზედა ჯირკვლის მოგვიანებით განვითარებული ჰიპერპლაზიით.

როდესაც დაავადება ვითარდება  უფრო გვიან ასაკში , ის უფრო მსუბუქია და ხასიათდება:

• არარეგულარული მენსტრუაცია ან მენსტრუაციის არარსებობა;
• ჰირსუტიზმი;სახეზე  თმის ზრდა გოგონებში,
• გამოხატული აკნე;
• დაბალი და ჩახლეჩილი ხმა;
• უნაყოფობა.

ჩამოთვლილი სიმპტომების  ახალშობილებში ან  გოგონებში გამოჩენისას რეკომენდებულია 17-OH პროგესტერონის დონის ტესტირება.

ექიმს შეუძლია დანიშნოს სხვა ჰორმონალური და დიაგნოსტიკური ტესტები

როგორ მოვემზადოთ ტესტის გასაკეთებლად?

ანალიზისთვის საჭიროა ვენური სისხლი.  ტესტი უნდა გაკეთდეს დილით ცარიელ კუჭზე. იმის გამო, რომ ქალებში ჰორმონების დონე გავლენას ახდენს მენსტრუალურ ციკლზე, რეკომენდებულია ტესტის ჩატარება მისი ფოლიკულური ფაზის განმავლობაში (3-7 დღე).

შედეგების შესაძლო ინტერპრეტაცია:

17-OH პროგესტერონის მაღალი დონე მიუთითებს თირკმელზედა ჯირკვლის თანდაყოლილ ჰიპერპლაზიაზე.

ამ დაავადების დიაგნოზი ყოველთვის ხდება რამდენიმე ჰორმონის გამოკვლევით.

21-ჰიდროქსილაზას დეფიციტის მქონე პაციენტებში, 17-OH პროგესტერონის დონე განმეორებითად მაღალია.

მათ ასევე აქვთ ანდროსტენდიონის მაღალი დონე და კორტიზოლის დაბალი დონე.

თანდაყოლილი თირკმელზედა ჯირკვლის ჰიპერპლაზიის სხვა იშვიათ ფორმებში, 17-OH პროგესტერონის დონე შეიძლება იყოს დაბალი, მაგრამ აღინიშნება მინერალოკორტიკოიდების ზრდა, როგორიცაა  18-ჰიდროქსიკორტიკოსტერონი.

ზოგჯერ 17-OH პროგესტერონის მაღალი დონე შეიძლება იყოს თირკმელზედა ჯირკვლის სიმსივნის ნიშანი, რამაც ასევე შეიძლება გავლენა იქონიოს ჰორმონების დონეზე.