გლუკოზა | ლაბორატორიული კვლევა

ორი ჰორმონი, რომელიც პირდაპირ არეგულირებს სისხლში გლუკოზის დონეს, არის გლუკაგონი და ინსულინი. გლუკაგონი აჩქარებს გლიკოგენის გლუკოზად გარდაქმნას და ამით ზრდის სისხლში შაქრის კონცენტრაციას. ინსულინი ეხმარება გლუკოზას უჯრედებში შეღწევაში, ასტიმულირებს გლიკოგენის წარმოქმნას და ამცირებს სისხლში შაქრის დონეს.

სხვა ჰორმონები, რომლებიც მნიშვნელოვან როლს ასრულებენ გლუკოზის მეტაბოლიზმში, არიან: ადრენოკორტიკოტროპული ჰორმონი (ACTH), გლუკოკორტიკოიდები, ადრენალინი, თიროქსინი. ყველა მათგანი ზრდის სისხლში გლუკოზის დონეს, მხოლოდ ინსულინი ამცირებს მას. ინსულინის არასაკმარისი რაოდენობა ან არარსებობა მნიშვნელოვნად ზრდის სისხლში გლუკოზის დონეს და შედეგად ვითარდება დიაბეტი.

დიაბეტის სკრინინგი მოზრდილებში, ჩივილების არ არსებობისას, რეკომენდირებულია ჭარბი წონის ან სიმსუქნის შემთხვევაში (BMI ≥ 25 კგ/მ2) ასაკის მიუხედავად და მათთვის, ვისაც აქვს დიაბეტის ერთი ან მეტი რისკ ფაქტორი:

• პირველი რიგის ნათესავები შაქრიანი დიაბეტით;
• გესტაციური დიაბეტის ან მძიმე მშობიარობის ისტორია (> 4000 გ);
• მიეკუთვნება რისკის ქვეშ მყოფ რასებს ან ეთნიკურ ჯგუფებს (აფროამერიკელები, აზიელი ამერიკელები, ლათიnoამერიკელები და ა.შ.);
• არტერიული წნევა ≥140 / 90 mmHg;
• დაბალი HDL-ქოლესტერინი (<35 მგ/დლ) და/ან ტრიგლიცერიდების მომატებული დონე (> 250 მგ/დლ);
• პოლიკისტოზური საკვერცხეების სინდრომის მქონე ქალები;
• გულ-სისხლძარღვთა დაავადებების ისტორია;
• წინა ტესტებში გლუკოზის ტოლერანტობის დაქვეითება;
• სხვა კლინიკური პირობები, რომლებიც დაკავშირებულია ინსულინრეზისტენტობასთან (მაგ. Acanthosis Nigricans.)

ამ კრიტერიუმების არარსებობის შემთხვევაში, დიაბეტის ტესტირება უნდა დაიწყოს 45 წლის ასაკიდან. სკრინინგის ნორმალური შედეგების მიღებისას, ტესტი მეორდება მაქსიმუმ 3 წლის ინტერვალით (უფრო ხშირი ტესტირება ტარდება რისკ-ფაქტორებზე დაყრდნობით).

არსებობს დიაბეტის ორი ძირითადი ტიპი – ტიპი 1 და ტიპი 2. იმის გათვალისწინებით, რომ ტიპი 2 დიაბეტი მოზარდებში, ბოლო ათწლეულის განმავლობაში, მკვეთრად გახშირდა, „ამერიკის დიაბეტის ასოციაციის (American Diabetes Association – ADA)“ კვლევის კრიტერიუმების რაოდენობაც გაიზარდა, ჩივილების არმქონე, ჭარბი წონის ბავშვების შემთხვევაში, რომელთა კვლევისასაც ითვალისწინებენ დამატებით ორ ფაქტორს, შემდეგი ფაქტორებიდან:

• ტიპი 2 შაქრიანი დიაბეტის ოჯახური ისტორია პირველი ან მეორე რიგის ნათესავებში;
• დიაბეტის განვითარების რისკის მქონე რასები ან ეთნიკური ჯგუფები (აფროამერიკელები, აზიელი ამერიკელები, ლათინოამერიკელები და ა.შ.);
• ჩვენებები ინსულინრეზისტენტობაზე ან ინსულინრეზისტენტობასთან დაკავშირებული მდგომარეობები (მაგ. აკანთოზი, მაღალი წნევა, დისლიპიდემია, პოლიკისტოზური საკვერცხეების სინდრომი);
• ორსულობის დროს დედის დიაბეტის ან გესტაციური დიაბეტის ისტორია.

როგორ მოვემზადოთ ტესტისთვის?

• უზმოდ ყოფნა (მინიმუმ 8 საათი უნდა იყოს გასული ნებისმიერი კალორიის მიღებიდან);
• სპეციალური მომზადების გარეშე – ნიმუში აღებულია ჭამიდან 2 საათის შემდეგ;
• სპეციალური მომზადების გარეშე – პაციენტი მიუთითებს რამდენი დრო გავიდა ბოლო ჭამიდან