გენიტალური ჰერპესი | ის, რაც უნდა ვიცოდეთ

გენიტალური ჰერპესი არის სქესობრივი გზით გადამდები ინფექცია, რომელიც გამოწვეულია მარტივი ჰერპეს ვირუსით (HSV). სქესობრივი კონტაქტი არის ვირუსის გავრცელების მთავარი გზა. პირველადი ინფექციის შემდეგ, ვირუსი თქვენს სხეულში მიძინებულია და შეიძლება წელიწადში რამდენჯერმე გააქტიურდეს.

გენიტალურმა ჰერპესმა შეიძლება გამოიწვიოს ტკივილი, ქავილი და წყლულები სასქესო ორგანოების მიდამოში, ან შეიძლება მიმდინარეობდეს უსიმპტომოდ – ყოველგვარი ნიშნის გარეშე. თუ ინფიცირებული ხართ, შეგიძლიათ იყოთ გადამდები მაშინაც კი, თუ ხილული წყლულები არ გაქვთ.

გენიტალური ჰერპესი არ იკურნება, მაგრამ მედიკამენტებს შეუძლიათ სიმპტომების შემსუბუქება და სხვების დაინფიცირების რისკის შემცირება. პრეზერვატივი ასევე დაგეხმარებათ თავიდან აიცილოთ გენიტალური ჰერპესული ინფექციის გავრცელება.

რა იწვევს გენიტალურ ჰერპესს?

გენიტალური ჰერპესი შეიძლება გამოიწვიოს ორი ტიპის მარტივმა ჰერპეს ვირუსმა (HSV):

HSV-1. ეს არის მარტივი ჰერპეს ვირუსის ტიპი, რომელიც ჩვეულებრივ იწვევს ცივ წყლულებს (ცხელების ბუშტუკებს) პირის გარშემო. HSV-1 ხშირად ვრცელდება კანით კანთან კონტაქტით, თუმცა ის შეიძლება გავრცელდეს თქვენს სასქესო ორგანოში ორალური სქესობრივი კონტაქტის დროს. რეციდივები გაცილებით იშვიათია HSV-2 ინფექციასთან შედარებით.

HSV-2.  ეს არის მარტივი ჰერპეს ვირუსის ტიპი, რომელიც ჩვეულებრივ იწვევს გენიტალურ ჰერპესს. ვირუსი ვრცელდება სქესობრივი და კანით კანთან კონტაქტით. HSV-2 არის ძალიან გადამდები ვირუსული ინფექცია, მიუხედავად იმისა, გაქვთ თუ არა ღია წყლული.

იმის გამო, რომ ვირუსი სწრაფად იღუპება სხეულის გარეთ, თითქმის შეუძლებელია ინფექციის გადაცემა ტუალეტთან, პირსახოცებთან ან ინფიცირებული პირის მიერ გამოყენებულ სხვა საგნებთან კონტაქტით.

ვირუსები ორგანიზმში კანის აბრაზიების ან ლორწოვანი გარსების მეშვეობით შედიან. ისინი შეიძლება აღმოჩნდნენ ცხვირში, პირის ღრუში და სასქესო ორგანოებში.

მას შემდეგ, რაც ვირუსები ორგანიზმში მოხვდებიან, ისინი თავს იყრიან თქვენს უჯრედებში. ვირუსები ძალიან ადვილად მრავლდებიან და ერგებიან ახალ გარემოს, რაც ართულებს მათ მკურნალობას.

HSV-1 ან HSV-2 გვხვდება სხეულის სითხეებში, მათ შორის – ნერწყვში, სპერმასა და ვაგინალურ სეკრეტში.

გენიტალური ჰერპესის სიმპტომები

HSV-ით ინფიცირებულთა უმეტესობამ არ იცის, რომ ინფიცირებულია, რადგან მათ ან არ აქვთ რაიმე ნიშნები და სიმპტომები ან ისინი ძალიან მსუბუქად ვლინდება.

სიმპტომური მიმდინარეობის შემთხვევაში, სიმპტომები ვლინდება ვირუსის ზემოქმედებიდან დაახლოებით 2-12 დღეში. გენიტალური ჰერპესის სიმპტომები მოიცავს:

ტკივილი ან ქავილი. შესაძლოა იგრძნოთ ტკივილი და უსიამოვნო შეგრძნება სასქესო ორგანოს არეში, სანამ ინფექცია არ გაქრება.

პატარა წითელი მუწუკები ან პატარა თეთრი ბუშტუკები – ვითარდება ინფიცირებიდან რამდენიმე დღის ან კვირის შემდეგ.

წყლულები – წარმოიქმნება მაშინ,  როდესაც ბუშტუკები სკდება და ჟონავს ან სისხლმდენია. წყლულმა შეიძლება მტკივნეული გახადოს შარდვა.

ნაწიბურები – ვითარდება წყლულების შეხორცებისას.

საწყისი ინფექციის დროს შეიძლება გამოვლინდეს გრიპის მსგავსი ნიშნები და სიმპტომები, როგორიცაა გადიდებული ლიმფური კვანძები საზარდულის არეში, თავის ტკივილი, კუნთების ტკივილი და ცხელება.

განსხვავებები სიმპტომების ლოკალიზაციაში

წყლულები ჩნდება იქ, საიდანაც ვირუსი მოხვდება თქვენს ორგანიზმში. თქვენ შესაძლოა გაავრცელოთ ინფექცია წყლულზე შეხებით, შემდეგ კი სხეულის სხვა უბანზე შეხებით ან მისი დაკაწვრით.

მამაკაცებსა და ქალებს შეიძლება განუვითარდეთ წყლულები შემდეგი ლოკალიზაციით:

• დუნდულები და თეძოები
• ანუსი
• Პირი
• ურეთრა

ქალებში:

• ვაგინალური არე
• გარე სასქესო ორგანოები
• საშვილოსნოს ყელი

მამაკაცებში:

• პენისი
• სკროტუმი

გენიტალურ ჰერპესს ახასიათებს ხშირი რეციდივები. ინფექცია განსხვავებულია თითოეული ადამიანისთვის. ნიშნები და სიმპტომები შეიძლება განმეორდეს წლების განმავლობაში. ზოგიერთი ადამიანი ყოველწლიურად რეციდივის უამრავ ეპიზოდს განიცდის,  თუმცა, ბევრი ადამიანისთვის, დროთა განმავლობაში, რეციდივი ნაკლებად ხშირია.

რეციდივის დროს, წყლულების გამოჩენამდე ცოტა ხნით ადრე, შეიძლება იგრძნოთ:

• წვა, ჩხვლეტა და ქავილი იქ, საიდანაც ვირუსი პირველად მოხვდა თქვენს ორგანიზმში;
• ტკივილი ზურგის ქვედა არეში, დუნდულოებსა და ფეხებში;

რეციდივები ჩვეულებრივ ნაკლებად მტკივნეულად ვლინდება, ვიდრე თავდაპირველი ინფექცია და როგორც წესი, უფრო სწრაფად განიკურნება.

გენიტალური ჰერპესი და ორსულობა

გენიტალური ჰერპესი შეიძლება გადაეცეს თქვენს პატარას, თუ ვაგინალური მშობიარობის დროს გაქვთ აქტიური დაავადება.

ჰერპესით დაბადებული ბავშვის ზოგადი სიმპტომები შეიძლება მოიცავდეს წყლულს სახეზე, სხეულსა და სასქესო ორგანოებზე.

გენიტალური ჰერპესით დაბადებულ ბავშვებს შეიძლება განუვითარდეთ ძალიან მძიმე გართულებები, როგორიცაა სიბრმავე, ტვინის დაზიანება და სიკვდილიც კი, ამიტომ ძალიან მნიშვნელოვანია, აცნობოთ ექიმს ორსულობის დროს გენიტალური ჰერპესის არსებობის შესახებ, რათა თავიდან აიცილოთ ვირუსის ბავშვზე გადაცემა მშობიარობისას. დაბადების არხის გასწვრივ ჰერპესული ბუშტუკების არსებობის შემთხვევაში (აქტიური ინფექციისას) რეკომენდებულია მშობიარობა საკეისრო კვეთით.

რისკ-ფაქტორები

გენიტალური ჰერპესით დაინფიცირების რისკ-ფაქტორები:

• სქესი. ქალებს უფრო ხშირად აქვთ გენიტალური ჰერპესი, ვიდრე მამაკაცებს. ვირუსი სქესობრივი გზით უფრო ადვილად გადადის მამაკაციდან ქალზე, ვიდრე ქალიდან მამაკაცზე.
• მრავალი სექსუალური პარტნიორი. ყოველი ახალი სექსუალური პარტნიორი ზრდის გენიტალური ჰერპესის გამომწვევი ვირუსის ზემოქმედების რისკს.
• სქესობრივი კონტაქტი ინფიცირებულთან.
• პრეზერვატივის ან სხვა ბარიერული მეთოდების არ გამოყენება ან არასწორად გამოყენება.
• დაქვეითებული იმუნიტეტი. როდესაც ადამიანს დაქვეითებული აქვს ინფექციასთან ბრძოლის უნარი სხვა სქესობრივი გზით გადამდები დაავადების ან ავადმყოფობის გამო.

გენიტალური ჰერპესის გართულებები

გენიტალური ჰერპესთან დაკავშირებული გართულებები შეიძლება მოიცავდეს:

• სხვა სქესობრივი გზით გადამდები ინფექციები. გენიტალური წყლულების არსებობა ზრდის სხვა სქესობრივი გზით გადამდები ინფექციების, მათ შორის შიდსის, გადაცემის ან დაინფიცირების რისკს.
• ახალშობილთა ინფექცია. თუ დედა ინფიცირებულია, მშობიარობის დროს ბავშვს შეიძლება გადაეცეს ინფექცია, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს ბავშვის ტვინის დაზიანება, სიბრმავე და სიკვდილიც კი.
• შარდის ბუშტის პრობლემები. ზოგიერთ შემთხვევაში, გენიტალურ ჰერპესთან ასოცირებულმა წყლულებმა შეიძლება გამოიწვიოს ანთება ურეთრის გარშემო. შეშუპების გამო შესაძლოა შარდსადენი დაიხუროს რამდენიმე დღის განმავლობაში, რაც მოითხოვს კათეტერის გამოყენებას შარდის ბუშტის დრენირებისთვის.
• მენინგიტი. იშვიათ შემთხვევებში, HSV ინფექცია იწვევს მემბრანებისა და ცერებროსპინალური სითხის ანთებას თქვენს თავისა და ზურგის ტვინში.
• სწორი ნაწლავის ანთება (პროქტიტი). გენიტალურმა ჰერპესმა შეიძლება გამოიწვიოს სწორი ნაწლავის ლორწოვანი გარსის ანთება, განსაკუთრებით ჰომოსექსუალ მამაკაცებში.

დიაგნოსტიკა

გენიტალური ჰერპესის დიაგნოსტიკა ხდება ფიზიკური გამოკვლევისა და გარკვეული ლაბორატორიული ტესტების შედეგების საფუძველზე:

• ვირუსული კულტურა
• პოლიმერაზული ჯაჭვური რეაქცია (PCR) – დნმ-ის ტესტირება HSV-ის არსებობის დასადგენად და იმის დასადგენად, თუ რომელი ტიპის HSV გაქვთ.
• Სისხლის ტესტი. სისხლის ნიმუშის კვლევისას განისაზღვრება HSV ანტისხეულები ჰერპესული ინფექციის გამოსავლენად.

მკურნალობა

გენიტალური ჰერპესი არ იკურნება. ანტივირუსული მედიკამენტებით მკურნალობა:

• გეხმარებათ წყლულების ადრე შეხორცებაში პირველადი ინფექციის დროს;
• ამცირებს სიმპტომების სიმძიმეს და ხანგრძლივობას განმეორებითი ინფექციის დროს;
• ამცირებს რეციდივების სიხშირეს;
• ამცირებს ჰერპესის ვირუსის სხვაზე გადაცემის შანსს.

პრევენცია

თუ სქესობრივად აქტიური ხართ, შეგიძლიათ შეამციროთ გენიტალური ჰერპესით დაინფიცირების რისკი:

• ბარიერული მეთოდების, როგორიცაა პრეზერვატივი, გამოყენებით ყოველ ჯერზე სქესობრივი კონტაქტის დროს;
• ჰერპესის სიმპტომების მქონე ადამიანთან სქესობრივი კონტაქტისგან თავის შეკავებით. თუმცა, მნიშვნელოვანია იცოდეთ, რომ გენიტალური ჰერპესი შეიძლება გადაეცეს სხვა ადამიანს მაშინაც კი, თუ სიმპტომები არ აღინიშნება.

თუ ეჭვობთ გენიტალურ ჰერპესზე ან სხვა სქესობრივი გზით გადამდები ინფექციის/დაავადების არსებობაზე (დიაგნოსტიკის მიზნით), თუ ინფიცირებული ხართ, თუ გადატანილი გაქვთ ინფექცია (მონიტორინგის მიზნით) ან გსურთ სკრინინგი რისკ-ფაქტორების არსებობის გამო (პრევენციის მიზნით), ლაბორატორია „სინევო“ გთავაზობთ შემდეგ კვლევებს:

ჯანმრთელობაზე ზრუნვა იწყება ზუსტი ანალიზებიდან

ისაუბრე, დაიტესტე, იმკურნალე !

რესურსები

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/genital-herpes/diagnosis-treatment/drc-20356167

https://www.healthline.com/health/std/genital-herpes#outlook

Aleksandre Tsintsabadze