ანტი-ფაქტორ X | აქტივობა

ზოგადი ინფორმაცია

კოაგულაციის ფაქტორი X-ის დეფიციტი შესაძლოა იყოს თანდაყოლილი ან შეძენილი.
კოაგულაციის ფაქტორი X K-ვიტამინდამოკიდებულისერინის პროტეაზაა (ფერმენტული აქტივობის მქონე ცილაა), რომელიც სინთეზდება ღვიძლში. მისი ბიოლოგიური ნახევარსიცოცხლის პერიოდი 24-დან 48 სათამდეა. ფაქტორი X მონაწილეობს კოაგულაციის როგორც შინაგან, ისე გარეგან კასკადში, სადაც ის ასრულებს ფერმენტის ფუნქციას (ფაქტორი Xa) პროთრომბინაზას კომპლექსში.

ფაქტორი X-ის თანდაყოლილი დეფიციტი იშვიათია. შეძენილი დეფიციტი როგორც წესი ასოცირებულია ღვიძლის დაავადებებთან, ვარფარინით თერაპიასთან, ვიტამინ K-ს დეფიციტთან, სისტემურ ამილოიდოზთან და ინჰიბიტორებთან (ფაქტორი X-ის ინჰიბიტორების განვიტარებასთან ორგანიზმში). ფაქტორი X-ის დეფიციტი იწვევს პროთრომბინის დროის და აქტივირებული პარციალური თრომბოპლასტინის დროის გაზრდას.

X ფაქტორის აქტივობა განისაზღვრება aPTT-ზე (აქტივირებული პარციალური თრომბოპლასტინის დროზე) დაფუძნებული  შედედების დროის ანალიზით.

რეფერალური ნორმები:

ზრდასრულები: 70-150%
ნორმალური განვითარების დროულ ახალშობილებს და ასევე ნაადრევად დაადებულ ბავშვებს შესაძლოა აღენიშნოთ კოაგულაციის ფაქტორი X-ის კონცენტრაციის დაქვეითება levels (> ან =15-20%)

ინტერპრეტაცია

კოაგულაციის ფაქტორი X-ის აქტივობის შემცირება ახასიათებს ისეთ პათოლოგიებს როგორიცაა:
• ამილოიდოზი – იშვიათი მდგომარეობა, როდესაც ორგანოების უჯრედებში გროვდება პათოლოგიური ცილა- ამილოიდი და იწვევს ორგანოს ფუნქციის და სტრუქტურის დაზიანებას.
• ფაქტორი 10-ის თანდაყოლილი დეფიციტი F10-გენის მუტაციის შედეგად
• დისემინირებული სისხლძარღვთაშიდა შედედების სინდრომი – მდგომარეობა, როდესაც შედედდება მთლიანი სისხლის მასა და ბლოკავს სისხლძარღვების სანათურებს. ეს არღვევს ქსოვილების სისხლმომარაგებას.
• ცხიმის შეწოვის უნარის დაქვეითება – რადგან ფაქტორი 10 K-ვიტამინთან დაკავშირებული პროტეინია, ხოლო K ვიტამინი ცხიმში ხსნადია.
• ჰეპარინოთერაპია – სისხლის მომატებული შედედების სამკურნალოდ ან პრევენციისთვის
• ღვიძლის დაავადებები
• ვიტამინ K დეფიციტი

კოაგულაციის ფაქტორი 10-ის აქტივობის მატება აღინიშნება ორსულობისას, ორალური კონტრაცეპრივების მიღებისას. მისი აქტივობის მომატება თრომბოზის რისკს ზრდის.