ალფა-ამილაზა | ლაბორატორიული კვლევა

ამილაზა არის ჰიდროლიზური ფერმენტი, რომელიც შლის სახამებელს და გლიკოგენს მალტოზამდე. ამილაზა წარმოიქმნება ძირითადად სანერწყვე ჯირკვლებსა და პანკრეასში, შემდეგ კი გადადის პირის ღრუში ან თორმეტგოჯა ნაწლავის სანათურში და მონაწილეობს ნახშირწყლების მონელებაში. სისხლის შრატში პანკრეასის და სანერწყვე ჯირკვლების ამილაზას იზოფერმენტები ერთმანეთისგან იზოლირებულია. მნიშვნელოვნად დაბალი ამილაზური აქტივობა ასევე გააჩნიათ ისეთ ორგანოებს, როგორიცაა საკვერცხეები, ფალოპის მილები, წვრილი და მსხვილი ნაწლავები და ღვიძლი, თუმცა შრატში მხოლოდ პანკრეასის (40%) და სანერწყვე ჯირკვლების (60%) ამილაზას დეტექცია ხდება.

ამილაზას დონე შეიძლება გაიზარდოს მთელი რიგი ისეთი დაავადებების დროს, რომლებსაც გააჩნიათ მწვავე პანკრეატიტის მსგავსი კლინიკური სურათი (მწვავე აპენდიციტი, პერიტონიტი, კუჭის პერფორირებული წყლული, ნაწლავის ობსტრუქცია, ქოლეცისტიტი, მეზენტერული სისხლძარღვების თრომბოზი, ფეოქრომოციტომა, დიაბეტური აციდოზი, გულზე ოპერაციების შემდგომი პერიოდი).

ამილაზას აქტივობის ზრდა უმეტეს შემთხვევაში რეაქტიულია. მწვავე პანკრეატიტის დროს სისხლისა და შარდის ამილაზას აქტივობა იზრდება 10-30-ჯერ დაავადების დაწყებიდან 4-6 საათის შემდეგ, მაქსიმუმს აღწევს 12-24 საათის შემდეგ და სწრაფად მცირდება და უბრუნდება ნორმას მე-2-6 დღეს. შრატში ამილაზას დონის გაზრდა არ არის დაკავშირებული პანკრეატიტის სიმძიმესთან.

ამილაზას შეუძლია დიდი კომპლექსების წარმოქმნა იმუნოგლობულინებთან და პლაზმის სხვა ცილებთან (მაკროამილაზა) ერთად, ამიტომ ის ვერ გადის თირკმლის გლომერულებში. ამავდროულად, მაშინ, როცა ამილაზას შემცველობა შრატში იზრდება, შარდში შეინიშნება მისი ნორმალური აქტივობა.

პანკრეასის კიბოს დროს ამილაზას აქტივობა ოდნავ იზრდება ან ნორმალურ დონეზე რჩება, ამიტომ ტესტი არ არის ძალიან ინფორმატიული პანკრეასის კიბოს დიაგნოსტიკისთვის.

როდის ჩავიტაროთ ტესტი ამილაზაზე?

• პანკრეასის დაავადებები;
• სანერწყვე ჯირკვლების დაავადებები (ყბაყურა);
• კისტოზური ფიბროზი;
• მწვავე მუცლის სინდრომი.

შემდეგი სიმპტომებისას:

• გულისრევა და ღებინება;
• ძლიერი ტკივილი მუცლის ზედა ნაწილში;
• მუცლის ტკივილი, რომელიც ირადირებს ზურგის არეში;
• მუცლის ტკივილი, რომელიც ძლიერდება ჭამის შემდეგ;
• ტკივილი მუცელთან შეხებისას;
• მადის დაკარგვა;
• წონის დაკლება;
• ცხიმიანი, უსიამოვნო სუნის მქონე განავალი;
• ცხელება;
• გახშირებული პულსი.

როგორ მოვემზადოთ ტესტისთვის?

ტესტისთვის სპეციალური მომზადება საჭირო არ არის.

ტესტის ჩატარება სასურველია უზმოდ.

საკვლევი მასალა

ვენური სისხლი

შედეგების შესაძლო ინტერპრეტაცია

ალფა-ამილაზას კონცენტრაცია იზრდება:

• პანკრეასის დაავადებები: პანკრეატიტი (მწვავე, ქრონიკული, რეაქტიული), კისტოზური წარმონაქმნები, პანკრეასის სადინარის ბლოკირება (სიმსივნე, ქვები, ადჰეზიები);
• მაკროამილაზემია;
• პაროტიტი;
• მწვავე პერიტონიტი;
• შაქრიანი დიაბეტი (კეტოაციდოზი);
• სანაღვლე გზების დაავადებები (ქოლელითიაზი, ქოლეცისტიტი);
• თირკმლის უკმარისობა;
• მუცლის ღრუს ტრავმული დაზიანებები;
• საშვილოსნოსგარე ორსულობის შეწყვეტა;
• თავის ქალას დაზიანება;
• საკვერცხეების და ფილტვების ზოგიერთი სიმსივნე;
• ალკოჰოლის მიღება;
• ორსულობა.

ალფა-ამილაზას კონცენტრაცია მცირდება:

• პანკრეასის უკმარისობა, პანკრეატექტომია, პანკრეასის ნეკროზი;
• მძიმე კისტოზური ფიბროზი;
• მწვავე და ქრონიკული ჰეპატიტი;
• თირეოტოქსიკოზი;
• მიოკარდიული ინფარქტი;
• ტოქსიკოზი ორსულობის დროს;
• ადრეული ბავშვობა (1 წლამდე ასაკის ბავშვებში);
• მდგომარეობები, რომლებიც დაკავშირებულია სისხლში ქოლესტერინის მაღალ დონესთან.

რესურსები

https://spravochnik.synevo.ua/ru/klinicheskaia-himia/alpha-amylase.html

https://www.synevo.bg/amilaza/