ალდოსტერონი (შრატი) | ლაბორატორიული კვლევა

ალდოსტერონი არის სტეროიდული ჰორმონი, რომელიც სინთეზირდება ქოლესტერინისგან თირკმელზედა ჯირკვლის ქერქის გლომერული ფენის უჯრედებში. ეს არის მთავარი და ყველაზე ძლიერი მინერალოკორტიკოიდი. ის მეტაბოლიზდება ღვიძლში და თირკმლებში, რაც იწვევს თირკმლის ტუბულებში ნატრიუმის და ქლორის რეაბსორბციის ზრდას. ამის შედეგად ორგანიზმში შეინიშნება ნატრიუმის და ქლორის შეკავება, შარდში სითხის გამოყოფის დაქვეითება, პარალელურად იზრდება კალიუმის ექსკრეცია. ალდოსტერონი მონაწილეობს ელექტროლიტების ბალანსის რეგულირებაში, სისხლის მოცულობის შენარჩუნებასა და არტერიული წნევის შენარჩუნებაში.

ალდოსტერონის ნორმალური სეკრეცია დამოკიდებულია ბევრ ფაქტორზე – რენინ-ანგიოტენზინის სისტემის მოქმედება, კალიუმის შემცველობა (ჰიპერკალიემია ასტიმულირებს, ხოლო ჰიპოკალიემია თრგუნავს ალდოსტერონის წარმოებას), ACTH (ფიზიოლოგიურ პირობებში ალდოსტერონის სეკრეციის მოკლევადიანი მატება არ წარმოადგენს სეკრეციის რეგულირების მთავარ ფაქტორს), მაგნიუმი და ნატრიუმი სისხლში.

ალდოსტერონის ჭარბი რაოდენობა იწვევს ჰიპოკალიემიას, მეტაბოლურ ალკალოზს, ნატრიუმის შესამჩნევ შეკავებას და შარდის კალიუმის ექსკრეციის მომატებას, რაც კლინიკურად ვლინდება არტერიული ჰიპერტენზიის, კუნთების სისუსტის, კრუნჩხვებისა და პარესთეზიების და არითმიების სახით.

პირველადი ჰიპერალდოსტერონიზმის დროს (კონის სინდრომი) აღინიშნება ალდოსტერონის სეკრეციის ავტონომიური მატება, რომლის მიზეზი ყველაზე ხშირად თირკმელზედა ჯირკვლის ქერქის გლომერულური ზონის ადენომაა (62% -მდე).

მეორეული ჰიპერალდოსტერონიზმი ასოცირდება გულის შეგუბებით უკმარისობასთან, ღვიძლის ციროზთან და ასციტთან, თირკმლების გარკვეულ დაავადებებთან, ჭარბი კალიუმითა და ნატრიუმის დაბალშემცველობით დიეტასთან, ორსულთა ტოქსიკოზთან, თირკმლის არტერიის სტენოზთან (ჰიპერტენზიის ყველა შემთხვევის 2-3%).

პირველადი ჰიპერალდოსტერონიზმი ხასიათდება ალდოსტერონის დონის მომატებით, პლაზმური რენინის დაბალი აქტივობით, მეორადი ჰიპერალდოსტერონიზმისთვის – ალდოსტერონის კონცენტრაციის მომატება, კომბინირებულია პლაზმური რენინის მაღალ აქტივობასთან.

ჩვეულებრივ, ჰიპოალდოსტერონიზმს თან ახლავს ჰიპონატრიემია, ჰიპერკალემია, შარდში კალიუმის ექსკრეციის დაქვეითება და ნატრიუმის ექსკრეციის მომატება, მეტაბოლური აციდოზი და ჰიპოტენზია. ამ მდგომარეობის ყველაზე გავრცელებული მიზეზია რენინის შემცირება თირკმლების დაზიანების გამო (ჰიპორენინემიური ჰიპოალდოსტერონიზმი), განსაკუთრებით დიაბეტით დაავადებულებში.

თირკმელზედა ჯირკვლის ქერქის ქრონიკულ უკმარისობას (ადისონის დაავადება), თირკმელზედა ჯირკვლის აუტოიმუნურ პათოლოგიას, ამილოიდოზს თან ახლავს ალდოსტერონის დონის დაქვეითება და პლაზმის რენინის ზრდა.

ალდოსტერონის შემოწმების წინ, საჭიროა პაციენტს მოეხსნას ამ ჰორმონის დონეზე მოქმედი წამლები.

როდის ჩავიტაროთ ტესტი ალდოსტერონზე?

• თირკმელზედა ჯირკვლის ადენომის და თირკმელზედა ჰიპერპლაზიის შედეგად გამოწვეული პირველადი ჰიპერალდოსტერონიზმის დიაგნოზი;
• არტერიული ჰიპერტენზია, მათ შორის რეზისტენტული ფორმების ჩათვლით;
• ორთოსტატული ჰიპოტენზია;
• თირკმელზედა ჯირკვლის უკმარისობა.

როგორ მოვემზადოთ ტესტისთვის?

პირველადი ჰიპერალდოსტერონიზმის გამოვლენის მიზნით რეკომენდებულია:

1. ტესტირებამდე მინიმუმ 4 კვირით ადრე უნდა შეწყდეს მკურნალობა იმ წამლებით, რომლებიც გავლენას ახდენენ ტესტირებაზე: როგორც კალიუმის შემაკავებელი (სპირონოლაქტონი, ამილორიდი, ტრიამტერენი, ელფერენონი) , ისე კალიუმის გამომდენი შარდმდენი საშუალებები. ასევე licorice ფესვიდან (licorice) მიღებული პროდუქტები.
2. რეკომენდებულია პაციენტებში სუფრის მარილის ნორმალური მიღება (დაახლოებით 3 გ ნატრიუმი დღეში).
3. თუ აუცილებელია არტერიული წნევის კონტროლის შენარჩუნება, სასურველია ტესტზე შემცირებული ზემოქმედების მქონე პრეპარატების მიღება.
4. ნიმუშის აღებისას სავალდებულოა პაციენტის პოზის დაზუსტება. მწოლიარე მდგომარეობაში სასურველია ტესტის გაკეთება დილით ადრე. ორთოსტატული პოზის დროს აუცილებელია პაციენტი ამ მდგომარეობაში დარჩეს ნიმუშის მიღებამდე მინიმუმ 30 წუთის განმავლობაში.
5. მიზანშეწონილია წინასწარ იცოდეთ ნატრიუმის და კალიუმის კონცენტრაცია სისხლში და შარდში .
6. თავიდან უნდა იქნას აცილებული რადიოაქტიური იზოტოპების მიღება 24 საათით ადრე.

საკვლევი მასალა

ვენური სისხლი

შედეგების შესაძლო ინტერპრეტაცია

დონის მომატება:

• კონის სინდრომი (პირველადი ჰიპერალდოსტერონიზმი);
• ალდოსტერომა;
• თირკმელზედა ჰიპერპლაზია.
• მეორეული ჰიპერალდოსტერონიზმი:
• გულის უკმარისობა;
• ღვიძლის ციროზი ასციტის ფორმირებით;
• ნეფროზული სინდრომი;
• ბარტერის სინდრომი;
• ოპერაციის შემდგომი პერიოდი ჰიპოვოლემიით გამოწვეული სისხლდენის მქონე პაციენტებში;
• თირკმლის ავთვისებიანი ჰიპერტენზია;
• თირკმლის ჰემანგიოპერიციტომა, რომელიც წარმოქმნის რენინს;
• ტრანსუდატები;
• პერიოდული შეშუპების სინდრომი;
• ფსევდო-ჰიპერალდოსტერონიზმი.

დონის კლება:

• ჰიპერტენზიის არარსებობის შემთხვევაში:
• ადისონის დაავადება;
• ჰიპოალდოსტერონიზმი.
• ჰიპერტენზიის არსებობისას:
• დეზოქსიკორტიკოსტერონის, კორტიკოსტერონის გადაჭარბებული სეკრეცია;
• ტერნერის სინდრომი (შემთხვევათა 25% -ში);
• დიაბეტი;
• მწვავე ალკოჰოლური ინტოქსიკაცია.
• ლიდლის სინდრომი.
• ხანდაზმული ასაკი.